Indice alfabético
- Ramón María Aller Ulloa
- José Alonso López y Nobal
- Juan Alonso López y Nobal
- Salustio Alvarado Fernández
- Marceliano Álvarez Muñiz
- Ángeles Alvariño González
- Emilio Anadón Frutos
- Eloy Luis André
- Jesús Andreu Lázaro
- Buenaventura Andreu Morera
- José María Andrey y Sierra
- Andrés Antelo Lamas
- Rafael Areses Vidal
- Anselmo Arias Teixeiro
- Antonio Arias Teixeiro
- Pedro Alejandro Auber e Fondniare
- José María Baleato
- Ángel Baltar Cortés
- Ramón Baltar Domínguez
- Antonio Baltar Domínguez
- Manuel Baraja Fernández
- Juan Barcia Caballero
- Juan José Barcia Goyanes
- Charles Eugène Barrois
- José Luis Barros Malvar
- Tomás Batuecas Marugán
- Francisco Bellot Rodríguez
- Ricardo Bernárdez
- Fermín Bescansa Casares
- Luis Blanco Rivero
- Ramón Blanco y Pérez del Camino
- José Boado y Castro
- Baltasar Manuel Boldo Tuced
- Ignacio Bolívar y Urrutia
- Patricio Borobio Díaz
- Celia Brañas Fernández
- Gonzalo Brañas Fernández
- Antonio Brunet y Talleda
- Odón de Buen y del Cos
- Eusebio Bueno Martínez
- Manuel Cabaleiro Goás
- Ernesto Caballero y Bellido
- Rafael Cadórniga Carro
- Laureano Calderón Arana
- Fernando Calvet Prats
- Juan Bautista Camiña
- Domingo Antonio Camiña Fortes
- Jesús Carballo Taboada
- Santiago Carro García
- Roque Carús Falcón
- Antonio Casares Gil
- José Casares Gil
- Antonio Casares Rodríguez
- Fermín Casares y Bescansa
- Pedro de Castro
- Santiago Castroviejo Bolibar
- Pedro Antonio Cerviño Núñez
- Eduardo Chao Fernández
- José María Chao Rodríguez
- Aniceto Charro Arias
- Ángel Cobián Areal
- José Carlos Colmeiro Laforet
- Miguel Colmeiro y Penido
- Andrés Avelino Comerma y Batalla
- Francisco Cónsul Jove y Tineo
- José Andrés Cornide Saavedra y Folgueira
- Antonio Correa Fernández
- Pedro Couceiro Corral
- Luis Crespí Jaume
- Mariano Cubí y Soler
- José Deulofeu y Poch
- Modesto Domínguez Hervella
- Juan Donapetry Iribarnegaray
- Juan Jacobo Durán Loriga
- Armando Durán Miranda
- Mauricio Echandi Montalvo
- Antonio Eleizegui López
- Ricardo Escauriaza del Valle
- Rafael Estrada Arnaiz
- Félix Domingo Estrada Catoira
- Joaquín Ezquerra del Bayo
- Benito Jerónimo Feijoo Montenegro
- Valeriano Fernández Bacorell
- Manuel Rufo Fernández Carballido
- Elisa Fernanda Mª del Carmen Fernández de la Vega y Lombán
- Jimena Mª Francisca Emilia Fernández de la Vega y Lombán
- José Ramón Fernández de Luanco y del Riego
- Ignacio Fernández Flórez Reguera
- Cesáreo Fernández Losada
- Manuel Jacobo Fernández Mariño
- José Fernández Martínez
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall
- Gustavo Fernández Rodríguez Bastos y Harizmendi
- Gabriel Fernández Taboada
- Domingo Fontán Rodríguez
- Ramón Fontenla Maristany
- Emilio Fraga Lago
- Francisco Freire Barreiro
- Gonzalo Gallas Novas
- Cruz Gallástegui Unamuno
- Heliodoro Gallego Armesto
- Abelardo Gallego Canel
- Fausto Garagarza y Dugiols
- Fernando Garcia Arenal
- Víctor García Ferreiro
- Antonio García Maceira
- Pío García Novoa
- Antonio García Varela
- José María García-Blanco Oyarzábal
- Eustaquio (Antonio Félix) Giannini Bentallol
- Miguel Gil Casares
- José María Gil Rey
- Francisco Giral González
- Pedro Gómez de Bedoya y Paredes
- Manuel Gómez Larrañeta
- Mariano Gómez Ulla
- Manuel Gómez-Durán Martínez
- Vicente González Canales
- Jaime González Carreró
- José González López
- José González Olivares
- Juan de Dios González Pizarro
- Joseph González Salgado
- Claudio González Zúñiga
- José Goyanes Álvarez
- José Goyanes Capdevila
- Vicente Goyanes Cedrón
- Mariano de la Paz Graells Agüera
- Albert (Albert I, Príncipe de Mónaco) Grimaldi
- Vicente Guarnerio Gómez
- Francisco Guitián Ojea
- Leopoldo Hernández Robredo
- Primitivo Hernández Sampelayo
- José María Hernansáez y Moscoso
- Enrique Hervada García-Sampedro
- Ragnar Hult
- Alexander von Humboldt
- Carlos Ibañez y Varela
- Santiago de la Iglesia Santos
- Francisco Iglesias Brage
- Luis Iglesias Iglesias
- Luis Iglesias Pardo
- Emigdio Iglesias Somoza
- Gerardo Jeremías Devesa
- Ángel Jorge Echeverri
- Jorge Juan y Santacilia
- Ángel Laborde Navarro
- Johan Martin Christian Lange
- Bernardo Lecocq Honesy
- Carlos Lemaur
- Juan Lembeye y Lartaud
- Octavio Lois Amado
- Juan Lojo Batalla
- Antonio López de Guadalupe
- Jacobo López Elizagaray
- Manuel López Enríquez
- Víctor López Seoane
- Juan López Soler
- Juan López Suárez
- Dionisio Macarte y Díaz
- Gerónimo Macho Velado
- Ramón Margalef López
- Tomás Mariño Pardo
- Juan Martín Sauras
- Antonio Martínez de la Riva
- Ángel Martínez de la Riva Vilar
- Domingo Martínez de Presa
- Manuel Martínez-Risco
- Baltasar Merino Román
- Manuel Eugenio Merino Simón
- Faustino Miranda González
- Ricardo Montequi y Díaz de la Plaza
- Saturnino Montojo y Díaz
- Olga Moreiras Tuni
- Evaristo Antonio Mosquera Quiroga
- Francisco Antonio Mourelle de la Rúa
- Manuel Muñoz Taboadela
- José María Navaz y Sanz
- Francisco de Neira
- João da Nova
- Antonio Novo Campelo
- Domingo Antonio de Nóvoa Gándara y Feijoo
- Roberto Nóvoa Santos
- Miguel Odriozola Pietas
- Ramón Otero Acuña
- Enrique Otero Aenlle
- Xosé Otero Espasandín
- Fernando Oxea
- Timoteo O´Scanlan
- Emilia Pardo Bazán
- Isidro Parga Pondal
- Jacobo María de Parga y Puga
- Ubaldo Pasarón y Lastra
- Patricio María Paz y Membiela
- Ángel Pedreira Labadía
- Pedro Pena y Pérez
- Ramón Pérez Costales
- José Pérez López-Villamil
- Severino Pérez y Vázquez
- Gerónimo Piñeiro de las Casas
- Manuel Piñeiro Herba
- Eugenio Piñerúa Álvarez
- José Planellas Giralt
- Francisco Ponte y Blanco
- Antonio Posse Roybanes
- Pedro Andrés Pourret
- Casiano de Prado y Vallo
- Esteban Quet y Puigvert
- José Quiroga Méndez
- Marcelino Ramírez García
- Benito Regueiro Varela
- Ignacio Ribas Marqués
- Tomás Rico Jimeno
- Eduardo del Río y Lara
- Francisco de los Ríos Naceiro
- Cándido Ríos Rial
- Arturo Rivas Castro
- Antonio Rodríguez Darriba
- Carlos Rodríguez Baltar
- Juan Antonio Rodríguez Bustillo
- Alejandro Rodríguez Cadarso
- José Rodríguez Carracido
- José Rodríguez González
- José Rodríguez Martínez
- José Rodriguez Mourelo
- Juan Rodríguez Sardiña
- Luis Rodríguez Seoane
- Juan Rof Carballo
- Juan Rof Codina
- Francisco Romero Blanco
- José María Romero Fernández de Landa
- Francisco Romero Molezún
- Ramón Rúa Figueroa
- Ángela Ruiz Robles
- Ramón Dionisio de la Sagra y Peris
- Francisco Sánchez
- Julián Sánchez Bort
- Timoteo Sánchez Freire
- Gumersindo Sánchez Guisande
- Fernando Sande y Lago
- Frei Martín Sarmiento
- Pedro Sarmiento de Gamboa
- Camille François Sauvageau
- Guillermo Schulz
- Francisco de Seijas y Lobera
- Josep Joan Vicente del Seixo
- Antonio Sierra Forniés
- César Sobrado Maestro
- Juan Sobreira y Salgado
- Ramón Sobrino Buhigas
- Benito Ángel Dionisio Sotelo y Rivas
- Juan Suárez Casas
- Enrique Suárez Couto
- Julián Francisco Suárez Freire
- Paulino Suárez Suárez
- Francisco Sueiras
- Nicolás Taboada y Leal
- Maximino Teijeiro Fernández
- Joan Texidor i Cos
- Pedro Urquijo Landaluce
- Joaquín Vaamonde Rodríguez
- Lope Valcárcel Vargas
- Antonio Valenzuela Ozores
- Ramón Varela de la Iglesia
- Teodoro Varela de la Iglesia
- José Varela de Montes
- Juan Varela Gil
- Gregorio Varela Mosquera
- Manuel Varela Radío
- Ángel Varela Santos
- José Varela y Ulloa
- Ricardo Varela y Varela
- Vicente Vázquez Queipo
- José Francisco Vendrell de Pedralbes i Estaper del Mas
- Ramón Verea García
- Enrique Vidal Abascal
- Ernesto Viéitez Cortizo
- Xosé Luis Vila Jato
- Antonio Vila Nadal
- Cipriano Vimercati Benítez
- Leoncio Virgós Guillén
- Heinrich Moritz Willkomm
- María Josefa Wonenburger Planells
- Isabel Zendal Gómez
Disciplinas científicas
- ./ Mariña
- ./ Matemáticas
- ./ Enxeñería
- ./ Botánica
- ./ Cartografía
- ./ Agronomía
- ./ Bioloxía
- ./ Química
- ./ Astronomía
- ./ Xeoloxía
- ./ Minas
- ./ Medicina
- ./ Xenética
- ./ Coleccións
- ./ Psiquiatría
- ./ Anatomía
- ./ Nautica
- ./ Cosmografía
- ./ Microbioloxía
- ./ Histoloxía
- ./ Ensino
- ./ Divulgación científica
- ./ Ciencias Experimentais
- ./ Filosofía
- ./ Hidroloxía
- ./ Medicina
- ./ Xinecoloxía
- ./ Veterinaria
- ./ Zootecnia
- ./ Bromatoloxía
- ./ Hixiene
- ./ Mecánica
- ./ Espeleoloxía
- ./ Paleontoloxía
- ./ Zooloxía
- ./ Radioloxía
- ./ Xeografía
- ./ Agricultura
- ./ Ciencias Naturais
- ./ Farmacia
- ./ Viticultura
- ./ Navegación
- ./ Física
- ./ Aeronaútica
- ./ Técnica
- ./ Armas
- ./ Oftalmoloxía
- ./ Parasitoloxía
- ./ Mineraloxía
- ./ Farmacaloxía
- ./ Ornitoloxía
- ./ Entomoloxía
- ./ Expedicións
- ./ Bioquímica
- ./ Dermatoloxía
- ./ Ecoloxía
- ./ Avicultura
- ./ Pediatría
- ./ Micrografía
- ./ Anestesia
- ./ Oceanografía
- ./ Fisioloxía
- ./ Moluscos
- ./ Cálculo
- ./ Nutrición
- ./ Meteoroloxía
- ./ Psicoloxía experimental
- ./ Edafoloxía
- ./ Enxeñería de montes
- ./ Fisioloxía vexetal
- ./ Bioloxía mariña
- ./ Ficoloxía
- ./ Limnoloxía
- ./ Tecnoloxía
- ./ Cirurxía
- ./ Antropoloxía
Marceliano Álvarez Muñiz
Un pioneiro na experimentación agropecuaria en Galicia
comparte esta páxina:Ámbitos de ocupación:
Autor/a da biografía:
- Fernández Prieto, Lourenzo
- Data de alta: 14/09/2012
Galeria

Casa do director da Granxa Agrícola-Experimental da Coruña.
Como citar esta páxina:
- Fernández Prieto, Lourenzo ([2012], “Marceliano Álvarez Muñiz”, en Álbum da Ciencia. Culturagalega.org. Consello da Cultura Galega. [lectura: 29/09/2023] [URL: http://www.culturagalega.org/
albumdaciencia/detalle.php?id=342

Casa do director da Granxa Agrícola-Experimental da Coruña.
Datos biográficos:
- Nacemento: Descoñecida
- Falecemento: Descoñecida
Álvarez Muñiz chegou á Coruña no 1897, precedido dun gran prestixio profesional, para dirixir a Granxa Agrícola-Experimental, de anormal funcionamento desde a súa creación once anos atrás. Se ben fugaz, o seu paso pola Coruña foi decisivo, tanto polo momento no que se produce: no abrollar do rexeneracionismo a resultas do desastre de fin de século, cando aínda se sufrían no agro galego os efectos da crise finisecular, e nun momento de aguda preocupación pola agricultura por parte de sectores destacados da intelectualidade galega; como polo cometido que se lle encarga: a posta en marcha definitiva do primeiro centro de experimentación agropecuaria creado polo Estado en Galicia. Durante o curto espazo de tempo que estivo á fronte do mesmo —ata 1904; logo pasou a ocupar a xefatura da Rexión Agronómica de Galicia—, Álvarez Muñiz estableceu unha ruptura substancial co período anterior.
A dirección de Álvarez Muñiz na Granxa-Escola (1897-1904)
Actuando con firmeza inusitada logrou achandar as dificultades administrativas que lastraban á Granxa e axiña puxo en marcha un ambicioso plano de traballo que intentou adaptar ás circunstancias económicas e físicas da agricultura do país, que el sitúa nun grao de incrible atraso. Os eixos desa proposta, que guiarán todo o seu traballo deica 1904, son os seguintes: renovación e especialización gandeira; en relación con isto un plan de cultivos pecuarios e outro dedicado en exclusiva ás producións máis solicitadas polos grandes mercados; por riba disto, a mellora xeneralizada dos procedementos de cultivo, asentada principalmente no emprego de maquinaria agrícola, para dirixir a agricultura galega por rutas máis racionais, en harmonía cos novos adiantos e lograr que os labregos galegos “camiñen pola senda do progreso”. A súa estancia na Granxa Agrícola experimental é lembrada polos ensaios con cruzamentos de gando, mellora dos prados e da maquinaria, así como polo labor de divulgación a través do Boletín.
Sobre estes presupostos articulou o traballo de experimentación aplicada, na procura a maioría das veces de solucións inmediatas, propósito ambicioso en demasía para as posibilidades e medios da Granxa. No plano zootécnico ensaiou numerosos tipos de cruces diferentes das razas do país con razas estranxeiras de diferentes aptitudes —suíza, holandesa, bretona e durham, entre outras. En canto á mantenza, realizou experiencias de alimentación de vacún, cabalar, porcino e galiñas con tortas de coco e liñaza, logrando apreciables aumentos de peso e da densidade do leite. Ademais deste penso fixo ensaios para corroborar as propiedades nutritivas do toxo e da herba seca e, entre as forraxes, puxo especial interese na substitución dos nabos pola remolacha, realizando diversas experiencias demostrativas da superioridade nutritiva da segunda para as vacas leiteiras e do seu maior rendemento medio —triplo que o do nabo. Tamén dedicou certa atención ao ensaio de distintas variedades de alfalfa, prados artificiais e trevos. A busca de maiores rendementos no cultivo de millo, trigo, centeo e patacas presidiu os ensaios de gran número de variedades foráneas —corenta no caso das patacas—, sempre acompañado dun esmerado cultivo e o emprego de fertilizantes, para os que ensaiou diversas fórmulas e mesturas. Pero quizabes foi a nova maquinaria a que mereceu máis atención por parte de Álvarez Muñiz, quen realizou os primeiros ensaios minuciosos, destinados a determinar a rendibilidade do seu emprego, comparando custos coa fórmula tradicional. Na Granxa experimentouse en especial coa máquina de mallar, a debulladora de millo, os cortapallas, machucadores de coxo, segadoras mecánicas e sachadoras, deixando en segundo plano os arados de veso.
Máis transcendencia que as propias experiencias, se cabe, tivo a publicación do Boletín de la Granja Experimental de Coruña, destinado a divulgar os resultados do traballo empírico. En realidade, como esta publicación mostra, máis que investigación aplicada Muñiz fixo empirismo e, sobre todo, divulgación de novidades. Este labor de divulgación prendeu en capas da fidalguía e da pequena burguesía de recente pero obsesiva preocupación polo mundo rural, no marco da difícil conxuntura finisecular. No ano en que apareceu (1899) constituíu a primeira publicación de carácter técnico-agrícola de Galicia, pero cando sae o último número en 1904, xa perdera ese carácter exclusivo. A través do Boletín, Muñiz logrou comprometer nas súas experiencias a numerosas persoas procedentes dos sectores sociais indicados que pasaron a actuar como colaboradores seus. Uns eran técnicos de fonda formación científica, como J. M. Hernansáez, e outros agraristas-experimentalistas afeccionados, como Valeriano Villanueva.
A característica máis destacada dos traballos e propostas de Álvarez Muñiz foi o impulso da innovación pola innovación, determinada polo intento de adopción indiscriminada de novidades estranxeiras. A continua reprodución de traballos foráneos no Boletín, acompañábase de ensaios orixinais tinguidos de empirismo, que decote non encaixaban nunha economía campesiña como a galega. Muñiz deu lugar a importantes erros e desenfoques que serían corrixidos anos despois e indicarían en negativo algúns dos camiños a seguir por futuros investigadores. O caso máis característico foi o do seu intento de mellora pecuaria, que acabou por derivar nunha babel de cruces indiscriminada con múltiples razas foráneas, a xuízo dos seus coetáneos. O certo foi que os seus sucesores tiveron que desandar os pasos que el dera para sentar as bases do proceso de mellora realizado a partir de 1905.
O maior logro da actuación de Álvarez Muñiz non ten que ver tanto coa investigación agropecuaria como coa consolidación definitiva dos marcos institucionais que a posibilitarán desde 1905. Baixo a súa dirección a Granxa Experimental da Coruña entrou ao fin en funcionamento: o Boletín ilustrou e puxo ao día a algúns inquietos sectores intelectuais galegos sobre as posibilidades da aplicación da ciencia á agricultura e constituíu unha canle esencial para a difusión, neste ámbito restrinxido, de novidades técnicas.
Bibliografía:
Fontes impresas
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1884): Reseña de las enfermedades más comunes entre los animales de una explotación agrícola, y su curación por medicamentos y operaciones al alcance del ganadero, Madrid: Victoriano Suárez.
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1887): El ramio : instrucciones prácticas para su cultivo, Madrid: Tipografía de los Huérfanos.
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1899): Cultivo de la alfalfa, Boletín de la Granja Experimental de Coruña, 4.
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1901): Esterilización de la leche, Boletín de la Granja Experimental de Coruña, 24.
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1903): Dos nuevos piensos para el ganado, Boletín de la Granja Experimental de Coruña, 44: 19-21.
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1903): Alimentación de las vacas lecheras, Boletín de la Granja Experimental de Coruña, 48.
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1903): Cultivo comparativo de maices de gran rendimiento, Boletín de la Granja Experimental de Coruña, 54: 180-184.
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1904): Cultivo de la patata, Boletín de la Granja Experimental de Coruña, 56: 28-31; 57: 37-38.
ÁLVAREZ MUÑIZ, M. (1904): Solidificación de la leche, Boletín de la Granja Experimental de Coruña, 58: 53-55.
Bibliografía secundaria:
ANÓNIMO (1897): Noticias, Madrid científico, 119: 659.
CABO VILLAVERDE, M. (1998): O agrarismo, Vigo: A Nosa Terra.
CABO VILLAVERDE, M. (2003): Prensa Agraria en Galicia, Ourense: Duen de Bux.
FERNANDEZ PRIETO, L. (1992): Labregos con ciencia, Vigo: Xerais.
FERNANDEZ PRIETO, L. e FRAGA VÁZQUEZ, X. A (2011): A Granxa Agrícola Experimental de Galicia (1888-1964), A Coruña: Museos Científicos Coruñeses.
LLOVERAS VILAMANYA, J. e GÓMEZ-IBARLUCEA SEMPERE, C. (1988): Cultivos anuales y sus rotaciones, Agricultura. Revista agropecuaria, 672: 494-496.