Indice alfabético
- Ramón María Aller Ulloa
- José Alonso López y Nobal
- Juan Alonso López y Nobal
- Salustio Alvarado Fernández
- Marceliano Álvarez Muñiz
- Ángeles Alvariño González
- Emilio Anadón Frutos
- Eloy Luis André
- Jesús Andreu Lázaro
- Buenaventura Andreu Morera
- José María Andrey y Sierra
- Andrés Antelo Lamas
- Rafael Areses Vidal
- Anselmo Arias Teixeiro
- Antonio Arias Teixeiro
- Pedro Alejandro Auber e Fondniare
- José María Baleato
- Ángel Baltar Cortés
- Ramón Baltar Domínguez
- Antonio Baltar Domínguez
- Manuel Baraja Fernández
- Juan Barcia Caballero
- Juan José Barcia Goyanes
- Charles Eugène Barrois
- José Luis Barros Malvar
- Tomás Batuecas Marugán
- Francisco Bellot Rodríguez
- Ricardo Bernárdez
- Fermín Bescansa Casares
- Luis Blanco Rivero
- Ramón Blanco y Pérez del Camino
- José Boado y Castro
- Baltasar Manuel Boldo Tuced
- Ignacio Bolívar y Urrutia
- Patricio Borobio Díaz
- Celia Brañas Fernández
- Gonzalo Brañas Fernández
- Antonio Brunet y Talleda
- Odón de Buen y del Cos
- Eusebio Bueno Martínez
- Manuel Cabaleiro Goás
- Ernesto Caballero y Bellido
- Rafael Cadórniga Carro
- Laureano Calderón Arana
- Fernando Calvet Prats
- Juan Bautista Camiña
- Domingo Antonio Camiña Fortes
- Jesús Carballo Taboada
- Santiago Carro García
- Roque Carús Falcón
- Antonio Casares Gil
- José Casares Gil
- Antonio Casares Rodríguez
- Fermín Casares y Bescansa
- Pedro de Castro
- Santiago Castroviejo Bolibar
- Pedro Antonio Cerviño Núñez
- Eduardo Chao Fernández
- José María Chao Rodríguez
- Aniceto Charro Arias
- Ángel Cobián Areal
- José Carlos Colmeiro Laforet
- Miguel Colmeiro y Penido
- Andrés Avelino Comerma y Batalla
- Francisco Cónsul Jove y Tineo
- José Andrés Cornide Saavedra y Folgueira
- Antonio Correa Fernández
- Pedro Couceiro Corral
- Luis Crespí Jaume
- Mariano Cubí y Soler
- José Deulofeu y Poch
- Modesto Domínguez Hervella
- Juan Donapetry Iribarnegaray
- Juan Jacobo Durán Loriga
- Armando Durán Miranda
- Mauricio Echandi Montalvo
- Antonio Eleizegui López
- Ricardo Escauriaza del Valle
- Rafael Estrada Arnaiz
- Félix Domingo Estrada Catoira
- Joaquín Ezquerra del Bayo
- Benito Jerónimo Feijoo Montenegro
- Valeriano Fernández Bacorell
- Manuel Rufo Fernández Carballido
- Elisa Fernanda Mª del Carmen Fernández de la Vega y Lombán
- Jimena Mª Francisca Emilia Fernández de la Vega y Lombán
- José Ramón Fernández de Luanco y del Riego
- Ignacio Fernández Flórez Reguera
- Cesáreo Fernández Losada
- Manuel Jacobo Fernández Mariño
- José Fernández Martínez
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall
- Gustavo Fernández Rodríguez Bastos y Harizmendi
- Gabriel Fernández Taboada
- Domingo Fontán Rodríguez
- Ramón Fontenla Maristany
- Emilio Fraga Lago
- Francisco Freire Barreiro
- Gonzalo Gallas Novas
- Cruz Gallástegui Unamuno
- Heliodoro Gallego Armesto
- Abelardo Gallego Canel
- Fausto Garagarza y Dugiols
- Fernando Garcia Arenal
- Víctor García Ferreiro
- Antonio García Maceira
- Pío García Novoa
- Antonio García Varela
- José María García-Blanco Oyarzábal
- Eustaquio (Antonio Félix) Giannini Bentallol
- Miguel Gil Casares
- José María Gil Rey
- Francisco Giral González
- Pedro Gómez de Bedoya y Paredes
- Manuel Gómez Larrañeta
- Mariano Gómez Ulla
- Manuel Gómez-Durán Martínez
- Vicente González Canales
- Jaime González Carreró
- José González López
- José González Olivares
- Juan de Dios González Pizarro
- Joseph González Salgado
- Claudio González Zúñiga
- José Goyanes Álvarez
- José Goyanes Capdevila
- Vicente Goyanes Cedrón
- Mariano de la Paz Graells Agüera
- Albert (Albert I, Príncipe de Mónaco) Grimaldi
- Vicente Guarnerio Gómez
- Francisco Guitián Ojea
- Leopoldo Hernández Robredo
- Primitivo Hernández Sampelayo
- José María Hernansáez y Moscoso
- Enrique Hervada García-Sampedro
- Ragnar Hult
- Alexander von Humboldt
- Carlos Ibañez y Varela
- Santiago de la Iglesia Santos
- Francisco Iglesias Brage
- Luis Iglesias Iglesias
- Luis Iglesias Pardo
- Emigdio Iglesias Somoza
- Gerardo Jeremías Devesa
- Ángel Jorge Echeverri
- Jorge Juan y Santacilia
- Ángel Laborde Navarro
- Johan Martin Christian Lange
- Bernardo Lecocq Honesy
- Carlos Lemaur
- Juan Lembeye y Lartaud
- Octavio Lois Amado
- Juan Lojo Batalla
- Antonio López de Guadalupe
- Jacobo López Elizagaray
- Manuel López Enríquez
- Víctor López Seoane
- Juan López Soler
- Juan López Suárez
- Dionisio Macarte y Díaz
- Gerónimo Macho Velado
- Ramón Margalef López
- Tomás Mariño Pardo
- Juan Martín Sauras
- Antonio Martínez de la Riva
- Ángel Martínez de la Riva Vilar
- Domingo Martínez de Presa
- Manuel Martínez-Risco
- Baltasar Merino Román
- Manuel Eugenio Merino Simón
- Faustino Miranda González
- Ricardo Montequi y Díaz de la Plaza
- Saturnino Montojo y Díaz
- Olga Moreiras Tuni
- Evaristo Antonio Mosquera Quiroga
- Francisco Antonio Mourelle de la Rúa
- Manuel Muñoz Taboadela
- José María Navaz y Sanz
- Francisco de Neira
- João da Nova
- Antonio Novo Campelo
- Domingo Antonio de Nóvoa Gándara y Feijoo
- Roberto Nóvoa Santos
- Miguel Odriozola Pietas
- Ramón Otero Acuña
- Enrique Otero Aenlle
- Xosé Otero Espasandín
- Fernando Oxea
- Timoteo O´Scanlan
- Emilia Pardo Bazán
- Isidro Parga Pondal
- Jacobo María de Parga y Puga
- Ubaldo Pasarón y Lastra
- Patricio María Paz y Membiela
- Ángel Pedreira Labadía
- Pedro Pena y Pérez
- Ramón Pérez Costales
- José Pérez López-Villamil
- Severino Pérez y Vázquez
- Gerónimo Piñeiro de las Casas
- Manuel Piñeiro Herba
- Eugenio Piñerúa Álvarez
- José Planellas Giralt
- Francisco Ponte y Blanco
- Antonio Posse Roybanes
- Pedro Andrés Pourret
- Casiano de Prado y Vallo
- Esteban Quet y Puigvert
- José Quiroga Méndez
- Marcelino Ramírez García
- Benito Regueiro Varela
- Ignacio Ribas Marqués
- Tomás Rico Jimeno
- Eduardo del Río y Lara
- Francisco de los Ríos Naceiro
- Cándido Ríos Rial
- Arturo Rivas Castro
- Antonio Rodríguez Darriba
- Carlos Rodríguez Baltar
- Juan Antonio Rodríguez Bustillo
- Alejandro Rodríguez Cadarso
- José Rodríguez Carracido
- José Rodríguez González
- José Rodríguez Martínez
- José Rodriguez Mourelo
- Juan Rodríguez Sardiña
- Luis Rodríguez Seoane
- Juan Rof Carballo
- Juan Rof Codina
- Francisco Romero Blanco
- José María Romero Fernández de Landa
- Francisco Romero Molezún
- Ramón Rúa Figueroa
- Ángela Ruiz Robles
- Ramón Dionisio de la Sagra y Peris
- Francisco Sánchez
- Julián Sánchez Bort
- Timoteo Sánchez Freire
- Gumersindo Sánchez Guisande
- Fernando Sande y Lago
- Frei Martín Sarmiento
- Pedro Sarmiento de Gamboa
- Camille François Sauvageau
- Guillermo Schulz
- Francisco de Seijas y Lobera
- Josep Joan Vicente del Seixo
- Antonio Sierra Forniés
- César Sobrado Maestro
- Juan Sobreira y Salgado
- Ramón Sobrino Buhigas
- Benito Ángel Dionisio Sotelo y Rivas
- Juan Suárez Casas
- Enrique Suárez Couto
- Julián Francisco Suárez Freire
- Paulino Suárez Suárez
- Francisco Sueiras
- Nicolás Taboada y Leal
- Maximino Teijeiro Fernández
- Joan Texidor i Cos
- Pedro Urquijo Landaluce
- Joaquín Vaamonde Rodríguez
- Lope Valcárcel Vargas
- Antonio Valenzuela Ozores
- Ramón Varela de la Iglesia
- Teodoro Varela de la Iglesia
- José Varela de Montes
- Juan Varela Gil
- Gregorio Varela Mosquera
- Manuel Varela Radío
- Ángel Varela Santos
- José Varela y Ulloa
- Ricardo Varela y Varela
- Vicente Vázquez Queipo
- José Francisco Vendrell de Pedralbes i Estaper del Mas
- Ramón Verea García
- Enrique Vidal Abascal
- Ernesto Viéitez Cortizo
- Xosé Luis Vila Jato
- Antonio Vila Nadal
- Cipriano Vimercati Benítez
- Leoncio Virgós Guillén
- Heinrich Moritz Willkomm
- María Josefa Wonenburger Planells
- Isabel Zendal Gómez
Disciplinas científicas
- ./ Mariña
- ./ Matemáticas
- ./ Enxeñería
- ./ Botánica
- ./ Cartografía
- ./ Agronomía
- ./ Bioloxía
- ./ Química
- ./ Astronomía
- ./ Xeoloxía
- ./ Minas
- ./ Medicina
- ./ Xenética
- ./ Coleccións
- ./ Psiquiatría
- ./ Anatomía
- ./ Nautica
- ./ Cosmografía
- ./ Microbioloxía
- ./ Histoloxía
- ./ Ensino
- ./ Divulgación científica
- ./ Ciencias Experimentais
- ./ Filosofía
- ./ Hidroloxía
- ./ Medicina
- ./ Xinecoloxía
- ./ Veterinaria
- ./ Zootecnia
- ./ Bromatoloxía
- ./ Hixiene
- ./ Mecánica
- ./ Espeleoloxía
- ./ Paleontoloxía
- ./ Zooloxía
- ./ Radioloxía
- ./ Xeografía
- ./ Agricultura
- ./ Ciencias Naturais
- ./ Farmacia
- ./ Viticultura
- ./ Navegación
- ./ Física
- ./ Aeronaútica
- ./ Técnica
- ./ Armas
- ./ Oftalmoloxía
- ./ Parasitoloxía
- ./ Mineraloxía
- ./ Farmacaloxía
- ./ Ornitoloxía
- ./ Entomoloxía
- ./ Expedicións
- ./ Bioquímica
- ./ Dermatoloxía
- ./ Ecoloxía
- ./ Avicultura
- ./ Pediatría
- ./ Micrografía
- ./ Anestesia
- ./ Oceanografía
- ./ Fisioloxía
- ./ Moluscos
- ./ Cálculo
- ./ Nutrición
- ./ Meteoroloxía
- ./ Psicoloxía experimental
- ./ Edafoloxía
- ./ Enxeñería de montes
- ./ Fisioloxía vexetal
- ./ Bioloxía mariña
- ./ Ficoloxía
- ./ Limnoloxía
- ./ Tecnoloxía
- ./ Cirurxía
- ./ Antropoloxía
Juan Rodríguez Sardiña
Un especialista en bacterioloxía agrícola
comparte esta páxina:Ámbitos de ocupación:
Autor/a da biografía:
- Fernández Prieto, Lourenzo
- Data de alta: 26/09/2012
Galeria

Como citar esta páxina:
- Fernández Prieto, Lourenzo ([2012], “Juan Rodríguez Sardiña”, en Álbum da Ciencia. Culturagalega.org. Consello da Cultura Galega. [lectura: 05/06/2023] [URL: http://www.culturagalega.org/
albumdaciencia/detalle.php?id=351
Período de formación
Recoñecido por méritos propios como un dos mellores especialistas españois en bacterioloxía agrícola, a súa completa formación seguiu os patróns centroeuropeos da época e incluíu o traballo cos mellores especialistas. Foi alumno colaborador da Junata para Ampliación de Estudios na sección de Botánica mentras estudaba, impartindo cursos na rede primaria xunto a persoeiros como Crespí, Humasqué, Caballero y Bellido, Martínez Risco ou Alvarado grazas ao asaber facer de Antonio García Varela. En 1924 rematou os seus estudios de enxeñería na E.T.S. de Enxeñeiros Agrónomos de Madrid, orientándose de inmediato cara á patoloxía vexetal (nematoloxía, bacterioloxía e micoloxía). En 1925 e 1926 tivo unha pensión da International Education Board da Fundación Rockefeller e con axudas da JAE no Laboratorio de Bacterioloxía do Biologische Reichsanstalt que dirixía en Berlín o Dr. D. C. Stapp. Con este bacteriólogo e mais co fitopatólogo O. Appel realizou a súa tese de doutoramento sobre a formación de anticorpos nas plantas, Beitrag zum studium der inmunität bei den höheren pflanzen, defendida na Escola Superior de Agricultura berlinesa. Con eles e cos doutores K. Snell e O. Schlumberger, especializados no cultivo e nas enfermidades da pataca, mantivo relacións científicas e de amizade ao longo da súa vida. En 1929 concedéuselle unha bolsa da Fundación del Amo, xestionada pola JAE par ir a USA, da que non fixo uso xa que estaba traballando no Jardín Botánico xunto ao tamén galego Luís Crespí Jaume.
Volta e experiencia en España
A volta de Alemaña, traballou no Laboratorio de Criptogamia do Museo Nacional de Ciencias de Madrid con R. González Fragoso e no de Fisioloxía Vexetal do Jardín Botánico de Madrid, cos profesores García Varela e Luís Crespí. En 1927 tivo o seu primeiro destino en Galicia, na recen fundada Estación de Fitopatoloxía Agrícola da Coruña, dirixida daquela por C. González de Andrés; pero a súa calidade foi considerada excesiva para un centro de provincias de futuro aínda incerto, razón pola que foi reclamado a fins dese mesmo ano para incorporarse á Estación Central de Fitopatoloxía de Madrid e logo na de Burjasot. Desde entón traballou sempre nos organismos estatais de investigación agrícola —denominado I. I. A. primeiro e I.N.I.A. despois—, en Madrid, Valencia, Vitoria e preferentemente na Coruña. Entre 1927 e 1934 publicou máis dunha ducia de traballos nos que recolleu os resultados das súas diversas investigacións, que abrangueron diferentes campos da Patoloxía Vexetal: a enfermidade dos plataneiros no Val da Orotava —illa de Tenerife—, a podremia da viña en Galicia, a blanqueta do pemento levantino, a podremia verde das mazás ou o estudo da etioloxía, por primeira vez no mundo, da enfermidade das fabas, causada por un fungo, “especie que, después de consultar la bibliografía que se indica, creemos nueva” e que el denominou Botritys Fabae.
Guerra civil e volta a Galicia
A guerra civil colleuno en Madrid, na Estación Central de Fitopatología, de onde pasou a Valencia e, a pesares de limitarse a proseguir co que era a súa labor estritamente científica, abríuselle expediente e a sanción consistiu nun "desterro intelectual", asignándoselle a un centro de inferior categoría como era a EFA da Coruña, onde foi acollido con agarimo por Pedro Urquijo —director da Estación de Fitopatoloxía Agrícola— e os demais investigadores do centro, que contribuíron a converter o seu longo exilio interior nunha fraternal e frutífera actividade investigadora. Actuaría ademais como subalterno del sendo máis vello, unha situación non habitual naquel momento.
Desde os anos corenta especializouse definitivamente en viroloxía vexetal, cuestión sobre a que publicou dezasete traballos entre 1941 e 1959, de carácter teórico uns, e outros expondo as aplicacións concretas das súas investigacións. Mais non descoidou outros campos da fitopatoloxía nin da agronomía, como asesor da Sociedad Española de Fomento del Lúpulo. Así, introduciu en España o secadoiro vertical e deseñou técnicas para o mellor e máis produtivo cultivo do lúpulo. A mediados dos anos corenta creou na Coruña o primeiro Centro de Estudio dos Virus Vexetais do Estado e, posteriormente, dirixiu a Sección de Viroloxía na Estación de Mejora de la Patata de Vitoria. Foi precisamente no campo da virose da pataca, sobre o que publicou arredor dunha ducia de artigos e libros, no que alcanzou maior renome internacional, participando, por exemplo, na Third Conference on Potato Virus Diseases celebrada en Wageningen —Países Baixos— no 1957, na que presentou unha técnica por el deseñada para diagnosticar a formación do virus nesta planta. Para comprender a importancia da súa contribución baste dicir que toda a produción española actual de pataca da semente, no que se refire á detección de certos virus transmisibles, segue a estar baseada nas técnicas que el deseñou e é desenvolvida polos equipos técnicos que el preparou.
Nos anos cincuenta, a súa propia calidade investigadora e o seu predicamento entre os fitopatólogos españois impuxo de feito a súa rehabilitación profesional, sendo nomeado membro do C.S.I.C. e converténdose no primeiro Decano do Colexio Oficial de Enxeñeiros Agrónomos de Galicia. Tamén foi membro da Sociedad Española de Microbiología, na que contribuíu a formar os grupos de viroloxía e fitopatoloxía microbiana. A principios dos cincuenta viaxou novamente a Alemaña e máis a Holanda para pórse ao día nos avances sobre viroloxía vexetal. O 18 de xullo de 1969 concedéuselle a “Gran Cruz de la Orden Civil del Mérito Agrícola”
Rodríguez Sardiña e a influencia na investigación
Xa salientamos ata que punto o traballo deste investigador non ficou illado, contribuíndo a crear grupos de investigación e a formar investigadores nas liñas por el emprendidas. Cómpre subliñar neste sentido que a súa sólida formación e os contactos internacionais por el establecidos na preguerra —e a duras penas mantidos despois—, convertérono nunha illa no marco do desolador panorama científico da longa e autárquica, tamén neste terreo, posguerra española. O desenvolvemento da fitopatoloxía en Galicia, nos seus aspectos máis sólidos e teóricos débelle en orixe case todo a Rodríguez Sardiña, pero a viroloxía española, por ter sido mestre de varias xeracións de investigadores e investigador pioneiro nos campos mencionados, tampouco pode explicarse sen as súas contribucións, que en ocasións alcanzaron mesmo dimensión internacional.
A calidade e a cantidade das súas contribucións á viroloxía fano merecedor dunha alta consideración no panorama da ciencia española contemporánea. Aínda máis se temos en conta as adversas condicións persoais que debeu de afrontar e o difíci1 marco político e organizativo no que tivo que desenvolver o seu traballo científico desde 1939.
Bibliografía:
Fontes documentais impresas
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1926a): Zur frage der antikörperbildung bei pflanzen, Angew. Bot, VII: 289-303.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1927): Sobre la inmunidad en las plantas, Boletín de Patología Vegetal. Ent. Agr., II: 1-10.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1929): Una especie nueva de Botryris que ataca a las habas, Boletín de Patología Vegetal. Ent. Agr., IV: 93-97.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1942): La obtención de plantas resistentes a enfermedades, Boletín de Patología Vegetal. Ent. Agr., XI: 43-96.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1944a): La degeneración de las patatas, Agricultura, XIII: 83-87.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1944b): La Estación agronómica nacional de Sacavém, Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1944c): La Estación agronómica nacional de Sacavém, Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1944d): La Clasificación de los "virus", Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1944e): Plan de lucha contra las plagas del campo que actualmente pueden ser combatidas , A Coruña: Jefatura Provincial del Movimiento.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1945): Enfermedades de la patata, Madrid: Dirección General de Agricultura.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1946a): El Invernadero para estudio de virosis de la Estación de Fitopatología Agrícola de La Coruña, Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1946b): La Cuestión de la sintomatología de las virosis, Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1947): La Epidemiología vegetal o Epifitología, Boletín de la Patología Vegetal. Ent. Agr., XV: l-52.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1951a): Examen de los medios de lucha contra los virus : ensayos españoles de lucha química, Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1952): La Virología vegetal, Zaragoza: C.S.I.C.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1953): Progresos en Virología Vegetal, Boletín de la Asociación Nacional de Ingenieros Agrónomos, III: 2-5.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1953-1954): Apuntes de virología vegetal, Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (1959): Acerca de la asociación de bacterias y virus fitopatógenos, Madrid : Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y CAÑIZO, J. del (1926b): Sobre los nemátodos parásitos de la remolacha, Boletín de la Estación de Patología Vegetal, 1: 48-52.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y URQUIJO, P. (1943): Las fórmulas reducidas en el tratamiento del mildeu de la vid, Hojas Divulgadoras del Ministerio, l9.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y MARTÍNEZ CORDÓN, F. y RUBIO HUERTOS, M. (1948a): Tinción de inclusiones en las virosis vegetales, Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y MARTÍNEZ CORDÓN, F. y RUBIO HUERTOS, M. (1948b): Tinción rápida de plastosomas , Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y MARTÍNEZ CORDÓN, J. (1950): Acción de algunos fármacos sobre las virosis de las plantas, Boletín de la Patología Vegetal. Ent. Agr., XVII: l-14.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y URQUIJO, P. (1951b): Utilidad de la fotografía con luz infrarroja y ultravioleta en fitopatología, Madrid: Instituto Nacional de Investigaciones Agronómicas.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y RIVAS GODAY, S., BELLOT, F. et al.(1952): Conferencias forestales, Zaragoza: Institución "Fernando el Católico".
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y ORAD y PÉREZ SAN ROMÁN (1957): Some observations about techniques of diagnosing potato leaf roll virus, Proceedings of the third Conference on Potato Virus Diseases, Wageningen; p. 59-70.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y URQUIJO, P. y SANTAOLALLA, G. (1961): Patología vegetal agrícola: enfermedades de las plantas, Barcelona: Salvat.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y NOVALES LAFARGA (1963): Un caso de falsa sarna común de la patata, originado por el díptero Pnyxia scabei (Hopkins), en Galicia, Boletín de Patología Vegetal. Ent. Agr., XXVI: 145-152.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y NOVALES LAFARGA, J.(1973): “Una virosis de la alfalfa con producción de "enations", Anales del Instituto Nacional de Investigaciones Agrarias, 3: 131-146.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. y TORRES BARROS, J. (1975): “Studies on lucerne enation virus”, Third International Congress for Virology, Madrid.
RODRIGUEZ SARDIÑA, J. (s/d): Principales plagas y enfermedades de la berza, repollo y demás coles y su tratamiento, A Coruña: Jefatura Agronómica de La Coruña, Sección de Plagas del Campo.
Bibliografía secundaria:
BERNÁRDEZ SOBREIRA, A. e CABO VILLAVERDE, M. (1996): Ciencia y dictadura: La investigación agronómica en Galicia durante el primer franquismo (1936-1950), Noticiario de Historia Agraria, 12: 119-139.
CABO VILLAVERDE, M. (1994): A Estación de Fitopatoloxía Agrícola de A Coruña, 1926-1951. Tese de licenciatura inédita.
CABO VILLAVERDE, M. (1999): A Estación de Fitopatoloxía Agrícola da Coruña: (1926-1951), Santiago de Compostela: Consellería de Agricultura, Gandería e Política Agroalimentaria.
CABO VILLAVERDE, M. (2003): Prensa agraria en Galicia, Ourense: Duen de Bux.
FERNANDEZ PRIETO, L. (1988a): “Infraestructura e organización da investigación agropecuaria en Galicia durante o primeiro tercio do século XX”, Ingenium, 1: 11-25.
FERNANDEZ PRIETO, L. (1988b): A Granxa Agrícola-Experimental da Coruña, 1888-1928 : Contribución ao estudio da renovación técnica da agricultura galega, Santiago de Compostela: Consellería da Presidencia e Administración Pública.
FERNANDEZ PRIETO, L. (1992a): Labregos con ciencia, Vigo: Xerais.
FERNANDEZ PRIETO, L. (1992b): Breve historia da granxa agrícola da Coruña: da creación á plenitude (1888-1939), 100 anos de investigación agraria 1888-1988: conmemoración do centenario da creación da Granxa Escola Experimental de A Coruña, actualmente CIAM, Santiago de Compostela: Consellería de Agricultura, Gandería e Montes: p. 11-25.
FERNANDEZ PRIETO, L. e FRAGA VÁZQUEZ, X. A (2011): A Granxa Agrícola Experimental de Galicia, A Coruña: Museos científicos coruñeses/Consellería do Medio Rural.
GURRIARÁN RODRÍGUEZ, R. (2006): >Ciencia e conciencia na universidade de Santiago (1900-1940), Santiago de Compostela: Universidade de Santiago.
MAINER, A. (1979):Biografía y publicaciones D. Juan Rodríguez Sardiña, Anales de I.N.I.A., 12.