Rosa Bassave Roibal

Anarquista galega: A nosa vida é a nosa loita

A Coruña 1953 - Santiago de Compostela 2012

Ámbitos de ocupación...
Acción político - social
Literario / Letras

Se albiscamos a paisaxe da contestación social na Galiza durante os últimos 35 anos, de seguro que poucas figuras houbo máis omnipresentes, dinámicas e apreciadas acá e acolá que unha muller loura e pequeneira, de ollada franca, riso potente e rouco son de voz, como se do mar do Orzán se tratase, que atendía polo nome de Rosa Bassave ás veces transmutado polo de María Balteira, pseudónimo por certo moi propio da súa festeira ironía. Nada lle foi alleo: loita de clases; feminismo independente; “cozinha natural” vexetariana; a nosa lingua reintegrada; solidariedade internacionalista, con Alxeria e Colombia no corazón; recuperación da “memoria d@s vencid@s” e reivindicación da militancia anarquista represaliada; teima a prol do territorio; os “atrezzos” teatrais das primeiras representacións de Vidal Bolaño… Sen esquecer, ademais, o traballo cotián e a vida libre a carón dos achegados: Alberte de Esteban “O Roxo”, o seu namorado por máis de corenta anos; Gael, Brais e Iris, os seus fillos.

Rosa naceu no coruñés barrio da Gaiteira, ata onde ía Alberte a pedaladas na súa inconfundible (para os coruñeses e coruñesas daquel entón, acabada de estrear a década dos 70 do século pasado) bicicleta cor rosa, dende a barriada de Monte Alto, situada noutro extremo da cidade. Tras deixar ela aos 18 anos o traballo nunha empresa de montaxes eléctricas e xa casados polo civil, ambos compartirán en diante angueiras e inquedanzas sociais e políticas. Primeiro, emigración a Barcelona, París e Inglaterra, cos primeiros contactos co nacionalismo; despois, regreso a Compostela, respectivas carreiras de Historia e integración na UPG e no BNPG (1976-1977). Ao cabo, fondas discrepancias políticas alentaron unha decisión que marcará o devir da parella: o nada cómodo compromiso co universo libertario, marxinado e perseguido polo sistema político xurdido a partir da morte de Franco.

En paralelo e concordando co espírito das Jornadas Feministas Estatales realizadas en Granada (1979), Rosa comezará un delongado activismo no movemento feminista crítico coa tutela dos partidos políticos e será moi coñecida pola súa presenza nas imaxinativas accións de rúa do feminismo compostelán naquel tempo da Transición. Logo, a súa firme defensa do protagonismo da muller na sociedade ficou explícita en múltiples colaboracións nas revistas Andaina, Festa da Palabra Silenciada e, sobre todo, no seu papel como redactora da publicación compostelá @narquista (1998-2004), na que desenvolveu unha ampla temática: dende os alicerces da independencia feminina, ata a prostitución; da negación por parte das relixións, á inxusta condición da muller do mar.

Rosa e Alberte participaron de maneira sinalada na recuperación do movemento libertario santiagués a cabalo dos anos 80 e 90: Federación Anarco-Comunista Galega (1979), revista Arco da Vella (1981-82), refundación da CNT compostelá (1983), Mulheres Livres (1987), Ateneo Libertario de Compostela (1997), Radio Kalimera… Ademais, Rosa Bassave foi a primeira muller en asumir (2005) a secretaría da CNT galaica, á que representou en numerosas ocasións dende a tribuna e como conferenciante.

Por outra parte e dende 1986, Rosa tamén exerceu como directora da Biblioteca da Facultade de Matemáticas da USC, colaborando nalgunhas exposicións bibliográficas do libro galego (1988) e asistindo a eventos de índole profesional, caso da BiblioArchi organizada (2005) na Habana.

Muller pola que nunca houbo que agardar cando se precisou do seu concurso sen importar de quen xurdise a iniciativa, Rosa formou parte así mesmo do Consello da Memoria (2006-2009), organismo consultivo da Consellería de Cultura en materia de políticas públicas a prol da “memoria d@s vencid@s”.

Tras o seu pasamento, unha “comisión de feministas das rúas” rendeu homenaxe ao seu xeneroso e vitalista compromiso ético coa Humanidade adoecida, nun multitudinario e sentido acto celebrado na compostelá Biblioteca Concepción Arenal, no que se presentou unha antoloxía dos seus escritos, incluídas poesías inéditas e receitas de cociña. Porque, se ben nunca poderá ser substituída, Rosa Bassave deixou un inesquecible ronsel de fraternidade.

Obra de Rosa Bassave Roibal   BASSAVE, R. (María Balteira) : “Cociña Natural. Os Cachelos”, Arco da Vella. Pensamento Libertario Galego, Santiago, (Inverno 1981). BASSAVE, R. : “Que é o parto natural?”, Arco da Vella. Pensamento Libertario Galego, Santiago, (verán 1981). BASSAVE, R. (María Balteira) : “Cociña Natural. As Potaxes”, Arco da Vella. Pensamento Libertario Galego, Santiago, (verán 1982), p. 22. BASSAVE, R. : “A man sabia”, Festa da Palabra Silenciada, Vigo, (febreiro 1987). SANTAMARINA, A., ÁLVAREZ GARCÍA, I. e BASSAVE ROIBAL, R. M.: O libro galego onte e hoxe, 1988: Catálogo da Exposición Bibliográfica, Federación de Libreiros de Galicia/Consellería de Cultura e Deporte da Xunta de Galicia, 1989. BASSAVE, R. : “Federica Montseny: loitadora pola liberdade”, Andaina, revista do Movemento Feminista Galego, Santiago, (1994), p. 55-56. BASSAVE, R. : “Emma Goldman, Viviendo mi Vida”, Andaina, revista do Movemento Feminista Galego, Santiago, (1996). BASSAVE, R. : “A Independência”, @narquista, Santiago, (Maio 1998), p. 6. BASSAVE, R. : “Argelia no coraçâo”, Outras Vozes, Revista Galega para a Solidariedade, Santiago, (febreiro 1998). BASSAVE, R. : “Umha mulher na revoluçâo social: Louise Michel, anarquista e feminista”, @narquista, Santiago (Setembro 1998). BASSAVE, R. : “As religiôes e a mulher”, @narquista, Santiago, (Outono 1999), p. 6-7. BASSAVE, R. : “Lucía Sánchez Saornil”, @narquista, Santiago, (Inverno 1999), p. 8-9. BASSAVE, R. : “Mulheres em marcha”, @narquista, (Inverno 2000). BASSAVE, R. : “Prostituçâo II”, @narquista, Santiago, (Outono 2000), p. 5-7. BASSAVE, R. : “A mulher “velada”, @narquista, Santiago, (Outono 2001), p. 7-8. BASSAVE, R. : “Mulher e trabalho”, @narquista, Santiago, (Primavera 2001), p. 6-7. BASSAVE, R. : “Colómbia”, @narquista, Santiago, (Primavera 2002). BASSAVE, R. : “Marcha Mundial de Mulheres”, @narquista, Santiago, (Primavera 2002). BASSAVE, R. : “Nem guerra que nos mate nem paz que nos oprima”, @narquista, Santiago, (Outono 2002), p. 25, 32. BASSAVE, R. : “O Objecto: A repressâo contra as mulheres”, @narquista, Santiago, (Outono 2003), p. 8-9. BASSAVE, R. : “A violencia que nâo condenam”, @narquista, Santiago, (Outono 2004). BASSAVE, R. : “O mal non acouga”, Marea Negra, Ferrol, novembro-decembro 2004. BASSAVE, R. : “Memória das Casas Anarquistas”, Solidariedade Obreira, Santiago, (Maio 2007). BASSAVE, R. e MERA, M.: “1º de Maio, reivindicativo ou virtual?", Tempos Novos, Santiago, (Maio 2008). BASSAVE, R. : “Abortar na Galiza”, Anarcosindicalista, novembro-decembro 2009. BASSAVE, R. : “Mulher e Movimento Libertário”, Gaiola Aberta, Santiago, (Xullo 2009). BASSAVE, R. : “Onde estâo as mulheres do mar da Galiza?”, Solidariedade Obreira, Santiago, (Outubro 2012), p. 4. BASSAVE, R.: Você sabe e eu conheço. Cumplicidade no olhar. Movemento Feminista, 2013.

Autor/a da biobibliografía: Dionisio Pereira (2013)