Indice alfabético
- Ramón María Aller Ulloa
- José Alonso López y Nobal
- Juan Alonso López y Nobal
- Salustio Alvarado Fernández
- Marceliano Álvarez Muñiz
- Ángeles Alvariño González
- Emilio Anadón Frutos
- Eloy Luis André
- Jesús Andreu Lázaro
- Buenaventura Andreu Morera
- José María Andrey y Sierra
- Andrés Antelo Lamas
- Rafael Areses Vidal
- Anselmo Arias Teixeiro
- Antonio Arias Teixeiro
- Pedro Alejandro Auber e Fondniare
- José María Baleato
- Ángel Baltar Cortés
- Ramón Baltar Domínguez
- Antonio Baltar Domínguez
- Manuel Baraja Fernández
- Juan Barcia Caballero
- Juan José Barcia Goyanes
- Charles Eugène Barrois
- José Luis Barros Malvar
- Tomás Batuecas Marugán
- Francisco Bellot Rodríguez
- Ricardo Bernárdez
- Fermín Bescansa Casares
- Luis Blanco Rivero
- Ramón Blanco y Pérez del Camino
- José Boado y Castro
- Baltasar Manuel Boldo Tuced
- Ignacio Bolívar y Urrutia
- Patricio Borobio Díaz
- Celia Brañas Fernández
- Gonzalo Brañas Fernández
- Antonio Brunet y Talleda
- Odón de Buen y del Cos
- Eusebio Bueno Martínez
- Manuel Cabaleiro Goás
- Ernesto Caballero y Bellido
- Rafael Cadórniga Carro
- Laureano Calderón Arana
- Fernando Calvet Prats
- Juan Bautista Camiña
- Domingo Antonio Camiña Fortes
- Jesús Carballo Taboada
- Santiago Carro García
- Roque Carús Falcón
- Antonio Casares Gil
- José Casares Gil
- Antonio Casares Rodríguez
- Fermín Casares y Bescansa
- Pedro de Castro
- Santiago Castroviejo Bolibar
- Pedro Antonio Cerviño Núñez
- Eduardo Chao Fernández
- José María Chao Rodríguez
- Aniceto Charro Arias
- Ángel Cobián Areal
- José Carlos Colmeiro Laforet
- Miguel Colmeiro y Penido
- Andrés Avelino Comerma y Batalla
- Francisco Cónsul Jove y Tineo
- José Andrés Cornide Saavedra y Folgueira
- Antonio Correa Fernández
- Pedro Couceiro Corral
- Luis Crespí Jaume
- Mariano Cubí y Soler
- José Deulofeu y Poch
- Modesto Domínguez Hervella
- Juan Donapetry Iribarnegaray
- Juan Jacobo Durán Loriga
- Armando Durán Miranda
- Mauricio Echandi Montalvo
- Antonio Eleizegui López
- Ricardo Escauriaza del Valle
- Rafael Estrada Arnaiz
- Félix Domingo Estrada Catoira
- Joaquín Ezquerra del Bayo
- Benito Jerónimo Feijoo Montenegro
- Valeriano Fernández Bacorell
- Manuel Rufo Fernández Carballido
- Elisa Fernanda Mª del Carmen Fernández de la Vega y Lombán
- Jimena Mª Francisca Emilia Fernández de la Vega y Lombán
- José Ramón Fernández de Luanco y del Riego
- Ignacio Fernández Flórez Reguera
- Cesáreo Fernández Losada
- Manuel Jacobo Fernández Mariño
- José Fernández Martínez
- Bibiano Fernández Osorio-Tafall
- Gustavo Fernández Rodríguez Bastos y Harizmendi
- Gabriel Fernández Taboada
- Domingo Fontán Rodríguez
- Ramón Fontenla Maristany
- Emilio Fraga Lago
- Francisco Freire Barreiro
- Gonzalo Gallas Novas
- Cruz Gallástegui Unamuno
- Heliodoro Gallego Armesto
- Abelardo Gallego Canel
- Fausto Garagarza y Dugiols
- Fernando Garcia Arenal
- Víctor García Ferreiro
- Antonio García Maceira
- Pío García Novoa
- Antonio García Varela
- José María García-Blanco Oyarzábal
- Eustaquio (Antonio Félix) Giannini Bentallol
- Miguel Gil Casares
- José María Gil Rey
- Francisco Giral González
- Pedro Gómez de Bedoya y Paredes
- Manuel Gómez Larrañeta
- Mariano Gómez Ulla
- Manuel Gómez-Durán Martínez
- Vicente González Canales
- Jaime González Carreró
- José González López
- José González Olivares
- Juan de Dios González Pizarro
- Joseph González Salgado
- Claudio González Zúñiga
- José Goyanes Álvarez
- José Goyanes Capdevila
- Vicente Goyanes Cedrón
- Mariano de la Paz Graells Agüera
- Albert (Albert I, Príncipe de Mónaco) Grimaldi
- Vicente Guarnerio Gómez
- Francisco Guitián Ojea
- Leopoldo Hernández Robredo
- Primitivo Hernández Sampelayo
- José María Hernansáez y Moscoso
- Enrique Hervada García-Sampedro
- Ragnar Hult
- Alexander von Humboldt
- Carlos Ibañez y Varela
- Santiago de la Iglesia Santos
- Francisco Iglesias Brage
- Luis Iglesias Iglesias
- Luis Iglesias Pardo
- Emigdio Iglesias Somoza
- Gerardo Jeremías Devesa
- Ángel Jorge Echeverri
- Jorge Juan y Santacilia
- Ángel Laborde Navarro
- Johan Martin Christian Lange
- Bernardo Lecocq Honesy
- Carlos Lemaur
- Juan Lembeye y Lartaud
- Octavio Lois Amado
- Juan Lojo Batalla
- Antonio López de Guadalupe
- Jacobo López Elizagaray
- Manuel López Enríquez
- Víctor López Seoane
- Juan López Soler
- Juan López Suárez
- Dionisio Macarte y Díaz
- Gerónimo Macho Velado
- Ramón Margalef López
- Tomás Mariño Pardo
- Juan Martín Sauras
- Antonio Martínez de la Riva
- Ángel Martínez de la Riva Vilar
- Domingo Martínez de Presa
- Manuel Martínez-Risco
- Baltasar Merino Román
- Manuel Eugenio Merino Simón
- Faustino Miranda González
- Ricardo Montequi y Díaz de la Plaza
- Saturnino Montojo y Díaz
- Olga Moreiras Tuni
- Evaristo Antonio Mosquera Quiroga
- Francisco Antonio Mourelle de la Rúa
- Manuel Muñoz Taboadela
- José María Navaz y Sanz
- Francisco de Neira
- João da Nova
- Antonio Novo Campelo
- Domingo Antonio de Nóvoa Gándara y Feijoo
- Roberto Nóvoa Santos
- Miguel Odriozola Pietas
- Ramón Otero Acuña
- Enrique Otero Aenlle
- Xosé Otero Espasandín
- Fernando Oxea
- Timoteo O´Scanlan
- Emilia Pardo Bazán
- Isidro Parga Pondal
- Jacobo María de Parga y Puga
- Ubaldo Pasarón y Lastra
- Patricio María Paz y Membiela
- Ángel Pedreira Labadía
- Pedro Pena y Pérez
- Ramón Pérez Costales
- José Pérez López-Villamil
- Severino Pérez y Vázquez
- Gerónimo Piñeiro de las Casas
- Manuel Piñeiro Herba
- Eugenio Piñerúa Álvarez
- José Planellas Giralt
- Francisco Ponte y Blanco
- Antonio Posse Roybanes
- Pedro Andrés Pourret
- Casiano de Prado y Vallo
- Esteban Quet y Puigvert
- José Quiroga Méndez
- Marcelino Ramírez García
- Benito Regueiro Varela
- Ignacio Ribas Marqués
- Tomás Rico Jimeno
- Eduardo del Río y Lara
- Francisco de los Ríos Naceiro
- Cándido Ríos Rial
- Arturo Rivas Castro
- Antonio Rodríguez Darriba
- Carlos Rodríguez Baltar
- Juan Antonio Rodríguez Bustillo
- Alejandro Rodríguez Cadarso
- José Rodríguez Carracido
- José Rodríguez González
- José Rodríguez Martínez
- José Rodriguez Mourelo
- Juan Rodríguez Sardiña
- Luis Rodríguez Seoane
- Juan Rof Carballo
- Juan Rof Codina
- Francisco Romero Blanco
- José María Romero Fernández de Landa
- Francisco Romero Molezún
- Ramón Rúa Figueroa
- Ángela Ruiz Robles
- Ramón Dionisio de la Sagra y Peris
- Francisco Sánchez
- Julián Sánchez Bort
- Timoteo Sánchez Freire
- Gumersindo Sánchez Guisande
- Fernando Sande y Lago
- Frei Martín Sarmiento
- Pedro Sarmiento de Gamboa
- Camille François Sauvageau
- Guillermo Schulz
- Francisco de Seijas y Lobera
- Josep Joan Vicente del Seixo
- Antonio Sierra Forniés
- César Sobrado Maestro
- Juan Sobreira y Salgado
- Ramón Sobrino Buhigas
- Benito Ángel Dionisio Sotelo y Rivas
- Juan Suárez Casas
- Enrique Suárez Couto
- Julián Francisco Suárez Freire
- Paulino Suárez Suárez
- Francisco Sueiras
- Nicolás Taboada y Leal
- Maximino Teijeiro Fernández
- Joan Texidor i Cos
- Pedro Urquijo Landaluce
- Joaquín Vaamonde Rodríguez
- Lope Valcárcel Vargas
- Antonio Valenzuela Ozores
- Ramón Varela de la Iglesia
- Teodoro Varela de la Iglesia
- José Varela de Montes
- Juan Varela Gil
- Gregorio Varela Mosquera
- Manuel Varela Radío
- Ángel Varela Santos
- José Varela y Ulloa
- Ricardo Varela y Varela
- Vicente Vázquez Queipo
- José Francisco Vendrell de Pedralbes i Estaper del Mas
- Ramón Verea García
- Enrique Vidal Abascal
- Ernesto Viéitez Cortizo
- Xosé Luis Vila Jato
- Antonio Vila Nadal
- Cipriano Vimercati Benítez
- Leoncio Virgós Guillén
- Heinrich Moritz Willkomm
- María Josefa Wonenburger Planells
- Isabel Zendal Gómez
Disciplinas científicas
- ./ Mariña
- ./ Matemáticas
- ./ Enxeñería
- ./ Botánica
- ./ Cartografía
- ./ Agronomía
- ./ Bioloxía
- ./ Química
- ./ Astronomía
- ./ Xeoloxía
- ./ Minas
- ./ Medicina
- ./ Xenética
- ./ Coleccións
- ./ Psiquiatría
- ./ Anatomía
- ./ Nautica
- ./ Cosmografía
- ./ Microbioloxía
- ./ Histoloxía
- ./ Ensino
- ./ Divulgación científica
- ./ Ciencias Experimentais
- ./ Filosofía
- ./ Hidroloxía
- ./ Medicina
- ./ Xinecoloxía
- ./ Veterinaria
- ./ Zootecnia
- ./ Bromatoloxía
- ./ Hixiene
- ./ Mecánica
- ./ Espeleoloxía
- ./ Paleontoloxía
- ./ Zooloxía
- ./ Radioloxía
- ./ Xeografía
- ./ Agricultura
- ./ Ciencias Naturais
- ./ Farmacia
- ./ Viticultura
- ./ Navegación
- ./ Física
- ./ Aeronaútica
- ./ Técnica
- ./ Armas
- ./ Oftalmoloxía
- ./ Parasitoloxía
- ./ Mineraloxía
- ./ Farmacaloxía
- ./ Ornitoloxía
- ./ Entomoloxía
- ./ Expedicións
- ./ Bioquímica
- ./ Dermatoloxía
- ./ Ecoloxía
- ./ Avicultura
- ./ Pediatría
- ./ Micrografía
- ./ Anestesia
- ./ Oceanografía
- ./ Fisioloxía
- ./ Moluscos
- ./ Cálculo
- ./ Nutrición
- ./ Meteoroloxía
- ./ Psicoloxía experimental
- ./ Edafoloxía
- ./ Enxeñería de montes
- ./ Fisioloxía vexetal
- ./ Bioloxía mariña
- ./ Ficoloxía
- ./ Limnoloxía
- ./ Tecnoloxía
- ./ Cirurxía
- ./ Antropoloxía
Aniceto Charro Arias
Os alimentos como obxecto de estudo e investigación
comparte esta páxina:Ámbitos de ocupación:
Autor/a da biografía:
- Díaz-Fierros Viquiera, Francisco
- Data de alta: 13/10/2013
Galeria
Aniceto Charro Arias. Óleo de Felipe Criado (Facultade de Farmacia da Universidade de Santiago).
Como citar esta páxina:
- Díaz-Fierros Viquiera, Francisco ([2013], “Aniceto Charro Arias”, en Álbum da Ciencia. Culturagalega.org. Consello da Cultura Galega. [lectura: 15/10/2024] [URL: http://www.culturagalega.org/
albumdaciencia/detalle.php?id=477
Aniceto Charro Arias. Óleo de Felipe Criado (Facultade de Farmacia da Universidade de Santiago).
Datos biográficos:
- Nacemento: Vigo (Pontevedra) 1903
- Falecemento: Ourense 1979
Os anos de formación
Rematada a carreira de Farmacia, Xosé Casares Gil, daquela catedrático de Técnica Física e Análisis Químico da Facultade de Farmacia de Madrid e un activo membro da Junta para la Ampliación de Estudios (JAE), ofreceulle un traballo nos laboratorios de Química desta institución, que el dirixía, e a posibilidade de realizar a tese de doutoramento, que rematará en 1926. Nese mesmo curso, foi nomeado axudante de clases prácticas de Microbiologia, Técnicas Bacteriológicas y Preparación de Sueros y Vacunas e concedéuselle unha bolsa para ampliar estudos de Análisis Química e Farmacia Química en Burdeos, baixo a dirección dos profesores Labat e Golse. De 1927 a 1930, sempre baixo a dirección de Casares Gil, exerceu como profesor auxiliar de “Análisis Químico y en particular de Medicamentos, Alimentos y Venenos” da Facultade de Farmacia de Madrid. Desde Madrid colaborou activamente coa Revista de Farmacia, que dirixía en Santiago Antonio Eleizegui, con oito traballos sobre “Sintesis de Medicamentos Orgánicos”, en 1924, e tres máis sobre análise de augas, ouriña e sangue, entre 1927 e 1928.
Catedrático en Santiago
En 1930 opositou con éxito á cátedra de Técnica Física e Análisis Química da Facultade de Farmacia de Santiago, sendo o primeiro catedrático da Universidade compostelá, do século vinte, que gañou unha cátedra na institución na que inicialmente se formou. Durante ese mesmo curso foi profesor encargado, tamén, de Bacterioloxía. A súa incorporación á Facultade de Farmacia, no momento en que se facía cargo da Universidade de Santiago o reitor Rodríguez Cadarso, serviu para que un novo alento renovador chegara a estas institucións, dotando aos laboratorios con novo instrumental e instalacións e introducindo hábitos de traballo modernos, nos que o dato experimental e o contraste co labor que se realizaba nos centros estranxeiros pasaban a ser os seus principais referentes. “Se ha realizado un esfuerzo heróico, dotando a la Facultad de elementos indispensables para iniciar los trabajos de laboratorio, nulos hasta la fecha”, escribía Charro Arias na Revista de Farmacia, en 1933. A incorporación ao claustro de profesores da Facultade de Farmacia de Santiago, de Ricardo Montequi, en 1928, na cátedra de Química Inorgánica, de Saenz de Buruaga, en 1932, na de Química Orgánica, e en 1935, de Francisco Giral, na mesma cátedra, contribuíu tamén a que o nivel xeral da Facultade, sobre todo no ámbito da Química, mellorase dun xeito notable.
En 1931 obtivo unha bolsa para Xenebra, para estudar o ensino nas facultades de Farmacia e, entre 1932 a 1935, organizou dentro dos Cursos para Posgraduados da Universidade compostelá os correspondentes aos análises clínicos, aos que podían asistir estudantes de todas as facultades. Nos seus traballos de investigación desenvolveu dúas liñas: unha máis teórica, con publicacións destinadas sobre todos aos Anales de la Sociedad Española de Física e Química, acerca de métodos de obtención de determinados produtos de aplicación farmacéutica, e outra, continuación da que iniciou en 1927 desde Madrid sobre análise de alimentos que publicou en revistas máis locais, como o Boletín da Universidade de Santiago. Nestes traballos aparecen tamén os seus primeiros colaboradores, como C.P. Moreiras, co que presentou un estudo sobre os queixos galegos.
Nestes primeiros anos, Charro desenvolveu tamén un importante labor de divulgación e de colaboración con diferentes institucións de ámbito galego. En primeiro lugar, o Instituto de Estudios Regionales (IER) da Universidade de Santiago, creado en 1932 e rexido por un padroado no que estaba o reitor e catro catedráticos, entre os que se atopaba Charro Arias, e que tiña como obxectivo básico fomentar traballos de investigación aplicados a Galicia. Dos tres laboratorios dependentes do IER, un deles era o de Bromatoloxía e Hidroloxía, situado na Facultade de Farmacia e dirixido por Charro. O Seminario de Estudos Galegos (SEG), creado en 1923, tiña fortes vencellos coa Universidade compostelá, non só porque os seus integrantes eran na súa maioría universitarios senón tamén porque, sobre todo a partir do reitorado de Cadarso, establecéronse vencellos fluídos entre as dúas institucións, sendo o SEG un dos promotores e patrocinadores do IER. Charro era socio protector do SEG e, aínda que non chegou a ler o discurso de ingreso, nos arquivos figura como socio activo. De feito, na Semana Cultural Galega de Oporto, organizada en 1935 polo SEG e as universidades galega e portuguesa, tivo un papel notorio como organizador e conferenciante. A súa relación cos profesores da Universidade compostelá máis abertos as propostas galeguistas, o levou a ser un dos asinantes, en 1933, do manifesto de intelectuais que apoiaba o texto do proxecto de Estatuto de Autonomía proposto pola Asemblea de Municipios Galegos en decembro de 1932.
A Guerra Civil
Despois da sublevación militar de 1936, Charro Arias, que segundo determinados informes fora membro do partido socialista en 1933 ou 1934 e logo se dera de baixa por desacordos coa política seguida, agachouse e desapareceu de Santiago para evitar a represión que se estaba a desenvolver contra o profesorado universitario máis afín á República e ao galeguismo. Inicialmente foi sancionado con tres meses de emprego e soldo e, posteriormente (29.09.1937), coa mesma sanción pero ampliada a dous anos. De todas maneiras, nun intento de rehabilitación política, en 1937 pasou a formar parte do conxunto de profesores da Facultade de Farmacia que se integraron no Laboratorio de Farmacia Militar instalado no edificio de Fonseca, no que levou a dirección da Sección de Química. Por outra parte, aínda que sancionado, continuou co seu labor docente e investigador, mesmo leu o discurso de apertura do curso 1940-41, ata que en 1944 foi rehabilitado nas súas funcións a instancias de Xosé Gil Casares, Felipe Gil Casares, reitor no período 1936-38 e, sobre todo, o reitor vixente, Legaz Lacambra.
Como medio de subsistencia tiña unha Oficina de Farmacia en Santiago que establecera en 1936, antes da guerra, e un laboratorio en Vigo, “Laboratorios Charro Arias”, que montara con un irmán, tamén farmacéutico, e que preparaba o neumoquín e o argosán.
Os anos da posguerra e a nova Universidade
Nos anos posteriores a Guerra Civil, Charro viviu a penuria en recursos que sufriu a Universidade de Santiago durante certo tempo, polo que o seu traballo investigador limitouse a estudos bibliográficos ou a determinacións de baixo custe, moitas delas co apoio do Laboratorio Municipal de Santiago, do que era director desde 1947. En 1953 formou parte do Consello Asesor Científico que a empresa Zeltia estableceu coa Universidade compostelá nun intento de establecer vencellos estables entre as dúas institucións. Tamén comezou a ter seu primeiro grupo de colaboradores estables, como E. Barreiro Troncoso, que foi seu profesor adxunto desde 1944 a 1956, e sobre todo, J. Ron, que realizou en 1948 a primeira tese de doutoramento baixo a súa dirección. Ao ano seguinte foi nomeada axudante de clases práctica e en 1954, profesor adxunto. Foron anos nos que os traballos de investigación centráronse dun xeito case exclusivo na análise de alimentos (leites, castañas, moluscos, augas, aceites, etc.). Desta época data tamén a súa primeira achega á historia da farmacia, con un traballo sobre unha Visita de Botica do século XVII, de Ourense.
As novas técnicas analíticas instrumentais que comezaban a ser alcanzables polo desenvolvemento económico nas universidades españolas, foron tamén obxecto da súa atención, polo que en 1959, primeiro, e en 1963, despois, fixo estancias de traballo en Múnic e Londres, respectivamente, para o coñecemento das técnicas cromatográficas e de espectrofotometría infravermella. Como consecuencia diso, desenvolveuse a que pode ser considerada a última etapa da súa vida científica, na que os novos métodos de análise instrumental son protagonistas da maioría dos seus traballos de investigación. Nese sentido, son significativas as análises de plaguicidas, que tiveron unha forte repercusión no país como consecuencia do afundimento na ria da Coruña do “Erkowit”, en 1970.
Nesta etapa realizou varias contribucións á historia da farmacia galega e, sobre todo, desenvolveu unha importante recolleita de material polas farmacias do país, que sería o xermolo do futuro Museo da Farmacia Galega que na actualidade leva o seu nome. Foi decano da Facultade de Farmacia entre 1961 e 1971. Xubilouse en 1973 e morreu, en Ourense, en 1979.
Significado científico e aplicado da súa obra
A hora de valorar os seus traballos de investigación, compre sinalar o carácter aplicado da maioría deles dentro do campo da Bromatoloxía. Esta ciencia foise consolidando en España da man dos adiantos da análise orgánica e das medidas de sanidade pública que se desenvolveron a partir das últimas décadas do XIX. A comezos do século XX foi acollida como disciplina científica nas facultades de Farmacia, e os Laboratorios Químicos Municipais e os inspectores farmacéuticos espallaron estes coñecementos por toda a xeografía española. O ter pertencido Charro a primeira xeración de Inspectores Farmacéuticos Municipais (desde 1927) facilitou a sintonía que se estableceu entre este corpo e as súas investigacións de cátedra. Foi o primeiro que estudou científicamente en Galicia, dun xeito sistemático e amplo, a calidade dos alimentos de máis consumo e o que soubo establecer canles de información e comunicación efectivos con este sector produtivo.
Bibliografía:
Fontes impresas:
Unha información moi completa sobre a producción bibliográfica de Aniceto Charro Arias pode consultarse en:
SIMAL LOZANO, J. (1981): "In memoriam" : Ilmo. Sr. Prof. D. Aniceto Charro Arias : ["curriculum vitae", completado para este homenaje póstumo / por Jesús Simal Lozano] ), Santiago: Universidade.
Bibliografía secundaria:
BRASA ARIAS, B. (2011): La Facultad de Farmacia de Santiago de Compostela (1900-1971), Tese de Doutoramento, Santiago: Universidade.
GURRIARÁN, R. (2006): Ciencia e Conciencia na Universidade de Santiago (1900-1940), Santiago: Universidade.
MÁIZ ELEIZEGUI, L. (1961): Historia de la Enseñanza de Farmacia en Santiago (Cien años de vida de la Facultad: 1857-1957), Santiago de Compostela: Facultade de Farmacia.