 |
Inicio /
José Casares Gil
José Casares Gil
Santiago 1866 -
Santiago 1961
Revolucionador do ensino experimental na universidade
Untitled Document
|
|
|
Notice: Undefined variable: file_ok in /var/www/html/cultura/html/albumdajae/detalle.php on line 136
|
Documento sin título
|
 Bibliografía...
El Eco de Galicia, La Habana, nº 335, de 1 de maio de 1928: “Gil Casares y Casares Gil”. 1928.
MAIZ ELEIZEGUI, L.: Historia de la enseñanza de Farmacia en Santiago, Santiago de Compostela. 1961.
Expediente personal de José Casares Gil (Arquivo da Residencia de Estudiantes Madrid/Fondo Junta para la Ampliación de Estudios: 32/332).
Memoria JAE correspondiente a los cursos 1931-1932.
Homenaje al Profesor D. Manuel Lora Tamayo, Presidente de esta Real Academia. Ed. RACEF y N, Madrid, 1975.
CORES TRASMONTE, B.: Os senadores da Universidade de Santiago, Santiago, Ed. Instituto Padre Sarmiento. 1988.
Diccionario histórico das ciencias e das técnicas de Galicia. Autores, 1868-1936, Sada-A Coruña, Ed. do Castro, Public. do Seminario de Estudos Galegos. 1993.
RODRÍGUEZ LÓPEZ, C.: La Universidad de Madrid en el primer franquismo. Ruptura y continuidad (1939-1951), Madrid, Ed. Instituto Antonio Nebrija, Universidad Carlos III. 2002
GURRIARÁN RODRÍGUEZ, R.: Ciencia e conciencia na Universidade de Santiago (1900-1940). Do influxo institucionista e a JAE á depuración do profesorado, Santiago, Servizo de Publicacións da USC. 2006
|
|
Ámbitos de ocupación:
Docente
Investigación / Científico
Político - Institucional
|
Foi catedrático de Técnica Física e Análise Química da Facultade de Farmacia da Universidade de Madrid, desde 1905, tras un tempo na Universidade de Barcelona, onde chegou a ser decano. Era fillo do notable profesor universitario de Química, don Antonio Casares Rodríguez. Licenciouse en Farmacia en Santiago, en 1884, e en Químicas en Salamanca, por libre. Logo de doutorarse en Madrid, obtén a cátedra en 1888. Ampliou estudos en Alemaña con Bender, Elberfeld (química de colorantes), Obvien, Wilstäter e Bayer. E, logo, en 1902, nos EE.UU., con bolsas dos Ministerio de Fomento e Educación, apadriñado por Montero Ríos. Foi o primeiro investigador español que acudiu a centros experimentais trasatlánticos.
Sería un dos principais innovadores no ensino experimental das ciencias na universidade, desde diferentes instancias. Ten publicados máis de trinta traballos de investigación, dous deles en revistas alemanas, e varios libros de texto. Xunto a Carracido, foi dos docentes que máis representación tivo en organismos científicos españois e estranxeiros. Tamén ocupou outros cargos como a Dirección do Laboratorio de Facenda e Aduanas, e a Xefatura de Administración Civil. Despois da guerra, Casares serviría de ponte para establecer a nova rede formativa franquista, o CSIC. Ideoloxicamente liberal, ata 1936, logo sería un dos colaboradores científicos máis importantes cos que contou o novo réxime. José Casares foi senador pola Universidade de Santiago, apoiado polo Partido Liberal, entre 1905 e 1907, e logo, de xeito ininterrompido, de 1910 ata 1921. Sendo sucedido polo seu sobriño Miguel Gil Casares.
José Casares formou parte do organismo rector da JAE (1907), na que chegou a ser vicepresidente en 1918. Tamén, facilitaría os seus laboratorios da universidade madrileña -na Facultade de Farmacia- para levar á cabo labores de investigación e de preparación dos futuros bolseiros desta institución científica, á vez que servían para impartir cursos onde acudían estudiantes doutras universidades, dentro do que chamamos rede formativa primaria, baixo a súa dirección. Os laboratorios de Química Biolóxica -Carracido- e o de Análise Químico -Casares-, íanse converter en centros experimentais da JAE, dirixidos, para este cometido, polos catedráticos citados. É por isto que, pola súa iniciativa, van teren man para poder levar á cabo unha influencia engadida á hora de seleccionar certos alumnos e, complementariamente, ter incidencia para escoller ao profesorado que vai formar parte da rede formativa. Á súa vez, Carracido e José Casares, terían unha diversificación na actuación en materia de política educativa, pois ambos serían senadores en representación das Universidades de Granada e Santiago, respectivamente, como xa dixemos, ao tempo de seren membros do Consello de Instrución Pública, practicamente de forma perpetua, e académicos.
José Casares Gil fora un pioneiro nas viaxes continuadas ao estranxeiro durante a súa primeira etapa como docente, amosando unha preocupación científica herdada do seu pai. Así, pois, sentaría un importante precedente ao solicitar permiso ao Ministerio para desprazarse a Alemaña en 1 de xaneiro de 1896. Desde esta data, incluíndo o verán, foi fóra co compromiso de manterlle o seu soldo: “Para aprender los métodos de investigación científica y difundirlos después desde su cátedra”. Dádiva que sería concedida, como tamén a que solicitara tres anos despois, igualmente a Alemaña (Munich), esta vez, mesmo, obtería unha prórroga de estancia, en período formativo para a investigación. Conseguíu desprazarse, sendo custeada a viaxe cos fondos do recén creado Ministerio de Instrución Pública, con Romanones á fronte. Igualmente a que fixo aos EE.UU.
Desde os moitos foros nos que participou defendeu sempre á JAE e colaborou de forma activa na extensión do ensino experimental das ciencias, os contactos científicos co estranxeiro e a utilización dos laboratorios como principal medio; deixaría moitos discípulos na súa especialidade, a Técnica Física e a Análise Química, e varios tratados de aplicación á docencia. Entre os seus discípulos podemos citar a Moles Ormella, Charro Arias e a seu sobriño Casares López, quen o sucedería na cátedra de Madrid.
Amosou, tamén, certos signos evidentes de honestidade no desempeño do seu cargo, en relación á JAE, como: a renuncia á gratificación por ser encargado do laboratorio de Química, e as viaxes pola súa conta para abordar cometidos organizativos e de funcionamento dos bolseiros no estranxeiro, como a que realizou a Alemaña, durante oito meses, en 1920, co fin de restablecer os contactos científicos, logo da I Guerra Mundial: “El propósito del Sr. Casares es de la mayor importancia para la Junta no sólo porque se halla al frente de uno de nuestros laboratorios sino porque su inspección en Alemania servirá de base para conocer cómo y en que proporción debemos enviar pensionados”. Estivo un ano en Munich, traballando con Wilstäter, onde xa estivera vinte anos antes. Logo, en 1924, iría en América, a dar conferencias, nun ciclo organizado pola JAE, para difundir a cultura e a ciencia españolas. As viaxes institucionais serían unha constante en Casares. Estivo nove meses na Arxentina colaborando coa Institución Cultural Española, dando cursos e estreitando relacións político educativas. Volvería, de novo, a América do sur e a Centroamérica, en 1928. Por último, como Presidente dunha comisión designada pola Xunta Constructora da Cidade Universitaria de Madrid, visitou centros culturales de Europa e América.
Tamén formou parte da Comisión de Estudios en Galicia, apéndice galego da JAE para procurar bolseiros co obxectivo de envialos ao estranxeiro e que os seus coñecementos se aplicasen no desenvolvemento do noso país, en colaboración co SEG e a Misión Biolóxica, na maioría dos casos.
Animal político de adaptación ao momento, José Casares axeitouse sempre ao poder para non perder a súa capacidade de intervención. Así, puidemos comprobar que se “arrima” aos que detentaban o poder político nas catro etapas diferenciadas que van de 1900 a 1940, con sintonía conxuntural: Restauración tardía (cos liberais), Ditadura de Primo de Rivera, II República e franquismo. Desde 1940, ata 1958, vai presidir a Academia das Ciencias, e foi director de varios institutos dependentes do CSIC, obtendo distincións académicas, universitarias e políticas, de moi diversa índole.
Autor/a da biobibliografía: Ricardo Gurriarán
|
 Obra
de José Casares Gil
Elementos de análisis químico cualitativo mineral, Barcelona, Ed. España y Cía. 1897
Tratado de Química elemental y nociones de análisis cualitativo mineral, Madrid, Impr. Eduardo Arias. 1917.
Tratado de Técnica Física, Madrid, 4ª ed. Vda. e Hijos de Tella. 1932
Tratado de Análisis Químico. Tomo I. Cualitativo mineral, Madrid 4ª ed. Impr. Góngora. 1933
Tratado de Análisis Químico. Tomo II. Análisis cuantitativo, Madrid 4ª ed. Impr. Góngora. 1935
|
|
|
