|
 |
Documento sin título
 |
 Bibliografía...
MEDIAVILLA, J.L.; Conxo, siempre el primer día. Aproximación al ideario del profesor Villamil, Gijón, Ed. Fundación Dolores Medio. 1990
VV.AA.; Diccionario histórico das ciencias e das técnicas de Galicia. Autores, 1868-1936 , Sada-A Coruña, Ed. do Castro, Public. do Seminario de Estudos Galegos. 1993
SIMÓN LORDÁ, D.: Locura, medicina y sociedad: Ourense (1875-1975), Ourense, Ed. Fundación Cabaleiro Goás/Xunta de Galicia. 2005
GURRIARÁN RODRÍGUEZ, R.; Ciencia e conciencia na Universidade de Santiago (1900-1940). Do influxo institucionista e a JAE á depuración do profesorado, Santiago, Servizo de Publicacións da USC. 2006
|
|
Ámbitos de ocupación:
Medicina
Docente
|
Médico psiquiatra. Era fillo duns comerciantes abastados da raia asturiana. Estudiou a carreira de medicina na Universidade de Santiago, agás o último ano que se desprazou a Madrid para rematar os seus estudios, hospedándose na Residencia de Estudiantes. Obtivo premio extraordinario de licenciatura. En Santiago foi discípulo do catedrático de Anatomía Rodríguez Cadarso, con quen se iniciara como alumno interno, chegando a publicar algún traballo con el. Xa en Madrid, no curso 1925-26, orientou o seu futuro cara a especialidade psiquiátrica, conducido polo mestre Sanchís Banús. Logo retornou á Universidade de Santiago (1927), onde proseguiu a carreira docente exercendo de profesor auxiliar de Histoloxía e Anatomía Patolóxica, durante tres anos, e, paralelamente, como médico do Sanatorio de Conxo.
Entre 1927 e 1930, visitou varios establecementos psiquiátricos por Europa: Zúric (cos profesores Maier e Bleuler, no Instituto Von Monakow), Kreuzlingen (con Bingswanger, estudando Analítica Existencial, en 1929), París (con Claude, Giraud, Ey, Delay e Meignan), Portugal e no Manicomio de Constanza (Ergoterapia); tamén estivo en América: Cuba e New York, visitando varias clínicas. Logo destas viaxes, que faría pola súa conta, aproveitando vacacións e pedindo licencias, leu a súa tese de doutoramento, en 1931. Precisamente, a denegación de permisos para ir ao estranxeiro foi unha das causas polas que Villamil abandoa o traballo en Conxo, debido á hostilidade manifesta da dirección administrativa (a Mitra Compostelá, que o miraba con certa desconfianza; o mesmo ca o seu xefe na Facultade, Goyanes Cedrón) cara o labor rupturista que fora introducindo no centro psiquiátrico, e que se ía expresar coa negativa de permisos temporais. Daquela Villamil era militante socialista, coma o seu mestre Sanchís Banús, e era membro da Asociación Española de Neuropsiquiatras.
Con Lois Asorey intentara introducir melloras asistenciais innovadoras en Conxo. Conxuntamente levaron a cabo denuncias da situación na que se atopaban os enfermos no único centro de asistencia psiquiátrica de Galicia, daquela. Tiveron gran incidencia na Psiquiatría galega ao seren os introductores da escola neuropatolóxica e do freudianismo.
Un novo retorno a Madrid, en 1932, neste caso para incorporarse aos laboratorios da JAE, concretamente ao de Histopatoloxía de Pío del Río-Hortega, para traballar especialmente no sistema nervioso, co interese de formarse en anatomopatoloxía aplicada á neuropsiquiatría. Tamén traballou cinco meses na clínica psiquiátrica do doutor Sanchís Banús, ata a morte prematura deste. Logo acadou unha praza no Instituto Psicotécnico de Madrid, por concurso. En 1933 obtivo unha bolsa da JAE para ampliar estudos de Psiquiatría en Alemaña (Histopatoloxía do sistema nervioso), durante seis meses, en Múnic, cos doutores Spielmayer e Jahnel. No prazo dun ano completaría un bo currículo, cunha ducia de traballos publicados nunha especialidade que aínda non estaba configurada con dotación de cátedra: a psiquiatría. Pero que, por afinidade, se encadraba dentro da de Medicina Legal. Pérez-Villamil, obtería a cátedra de Medicina Legal da Facultade de Medicina da Universidade de Salamanca en 1934.
No comezo da Guerra Civil, ante posibles represalias pola súa militancia socialista e polos significados mestres que tivera, estivo agachado no convento dos agustinos daquela cidade. Logo dun tempo, no outono de 1936, dada a sona que tiña como especialista de enfermidades mentais, foi reclamado polos falanxistas para que tratase ao delirante Millán Astray da súa neurose, a quen Villamil non deixaría de recoñecerlle unha brillante intelixencia. Esta circunstancia e a amizade con López Ibor, serían importantes avais para que quedara indemne das purgas dos tribunais depuradores. Logo da guerra, utilizou as influencias deste último para retornar á docencia na Universidade de Santiago, primeiramente como adscrito, e, logo, definitivamente, en 1944, por permuta, onde desenvolvería a docencia de forma continuada, ata que decidiu renunciar á súa cátedra, antes da xubilación, en 1971. Decisión que el achacara á soidade na que quedara, logo da desaparición do seu íntimo amigo e compañeiro Ulpiano Villanueva (m. 1967), unidos por itinerarios comúns desde o comezo da carreira, en Santiago: “Estoy seguro que si él viviera aprobaría en el momento decisivo, mi renuncia a seguir desempeñando la Cátedra Universitaria. Lo que yo no sé nunca es hasta que punto influyó en mi decisión de abandonarla, su falta y su compañía, pues nos consolábamos parcialmente y de nuestras íntimas reuniones surgían nuevos ánimos para seguir luchando, en bien de la juventud, contra tanta mendicidad, hipocresía y fariseismo que nos rodeaba y dañaba”.
Desde 1939 compatibilizou o labor docente cunha clínica psiquiátrica privada en Vigo (San José), na que levou a cabo un labor profesional distanciado do “marco teórico psiquiátrico” que impuxeran os intelectuais franquistas Laín Entralgo e López Ibor. Pola súa clínica pasaron moitos psiquiatras co fin de formárense a carón seu. El mesmo caracterizou así á súa xeración: “Aquella generación, a la que más tarde la Guerra Civil permitió calificar como dispersa y fruto de cuya dispersión algunos quedamos para siempre marcados, pensando que nuestro deber estaba en mantenernos en nuestra misión, aún teniendo que soportar durante el discurrir vital, la constante amenaza que me permitió definirnos (aunque con las precisas diferencias de conducta y actitud de las distintas individualidades), como los de la amenaza permanente de la segunda vuelta, que como espada de Damocles pendía sobre nuestra conducta o grado de sometimiento”.
Foi un innovador social con mentalidade aberta que tivo que soportar a Ditadura con bastantes dificultades, pois sempre estivo como obxectivo a vixiar pola súa actitude de non colaboración ou de resistente silencioso. Tamén foi un excelente trasmisor como docente, segundo os seus alumnos. Non en van estivera en contacto científico con personaxes de sona no ámbito da psicopedagoxía como Piaget, Wallon e Zulueta. Entre as anécdotas que contaba da súa vida figuraba unha carta que recibira de Freud felicitándoo por un traballo que fixera. Entre os discípulos máis significativos da súa escola salientamos a: Brenlla, Cabaleiro Goás e a Rodríguez López. No seu haber está a creación da cátedra de Psiquiatría en Santiago (1967).
Autor/a da biobibliografía: Ricardo Gurriarán
|
 Obra
de José Pérez López-Villamil
Esquizofrenia: La piretoterapia no malárica en diversas formas de esquizofrenia y estudio de las reacciones de la microglia a variados agentes piretoterápicos, (tese de doutoramento, Madrid), Vigo, Establ. Tip. Faro de Vigo. 1931.
“Piretoterapia y microglía”, Santiago, Galicia Clínica. 1932.
“El papel del campo sensorial externo en las génesis de las alucinosis visuais. Situación de las alucinosis entre las percepciones”, Archivos de Neurobiología. 1933.
Manual de Psiquiatría. Psicopatología General, Santiago, dedicado a Emilio Mira, un dos psiquiatras españois máis importantes, naquel momento no exilio, Ed. Compostela. 1941.
Psicología de los movimientos expresivos. El llanto. Santiago. 1942.
El problema del mundo exterior, discurso inaugural do curso 1948-49, Santiago, Ed. RAMCG, A Coruña. 1948.
Fisiopatología detersiva. Psicopatología de la duda, Vigo, Impr. La Competidora. 1954.
|
|
|
