Do venres 17 ao domingo 19 de decembro de 2004
Mirando a través do bebé
Venres, 10.- ¿Que ve o bebé cando mira a luz prendida da cociña e ergue o dedo e nos pregunta coas fazulas alporizadas —aínda non di nin “papá” nin “mamá”— que é aquela cousa marabillosa que os seus ollos ven agora e que antes foron incapaces de ver? Chumi, o seu pai, prende e apaga a luz e o bebé rí e ponse serio, ri e cala, ri e chora. Por fin a luz queda acesa e o bebé adormece mirando o teito, cun soño novo atrapado nas pálpebras. E todos nós, estou segura que nos pasou a todos aínda que non o falemos, hoxe vimos a bombilla a través dos ollos de Rita, o bebé, e vímola doutra maneira.
A mesa está posta na cociña. Os nenos, tan educados pero tan nenos, sentan e míranse esperando unha distracción nosa para tirarse migallas de pan uns ós outros. Mamá, que non permite que ocupemos o seu posto de nai, deixa sobre a mesa unha fonte acugulada de patacas e grelos, un prato con chourizos cocidos, outra fonte con xoubas fritidas. Silencio. O bebé dorme preto da cociña de leña. Silencio.
No mesmo espazo, á beira do mesmo lume, tres xeracións, pasos detrás de pasos. No mesmo espazo, a vella lata de colacao que mamá segue conservando dende hai trinta anos, o microondas que mercou Sisi para quecer o leite polas mañás, a playstation de Tite, o axóuxere de Rita. Sí, sempre haberá alguén aprendéndolle a alguén a dar os primeiros pasos, sempre haberá un bebé que nos aprenda a ver doutra maneira a bombilla acesa na cociña.
O anxo de Nadal e o guanamita
Sábado, 11.- Joel apareceu no curral a media tarde, un pequeno leñador suorento que axudara a papá a arrastrar dende o bosque un piñeiro. Unha lexión de bichocos negros dáballe voltas nas pupilas, as pupilas dábanlle voltas na pel de tofe da cara. Sorría satisfeito, amosando nas mans que non deixaban de moverse as sombras de mil preguntas que aínda non naceron. Estaba nervioso, máis nervioso que Sol, o vello can negro. Seguiu a papá, e á árbore, ata a sala, onde mamá, Sisi e Inés esperaban o piñeiro para adornalo con fitas de cores, luces intermitentes e bólas brillantes. E ó final, cando a árbore estaba xa disfrazada de nadal e a estrela de prata colocada no cimo, a Joel naceulle, por fin, unha pregunta:
—¿Y el ángel?, ¿aquí no hay ningún ángel?
Alguén saíu correndo no coche e mercou todos os anxos de plástico que atopou nas tendas e colgounos das ponlas para que Joel tivese un nadal, o primeiro nadal na aldea, perfecto.
—Mira cantos anxos, Joel. A árbore de nadal está chea de anxos.
E Joel, que deixara de ser un leñador suoroso e era agora un soldado guanamita, achegouse á árbore coa súa metralladora de plástico cargada de auga —e todos os bechos dos ollos enfurecidos— e disparou contra os anxos. Desconcerto. Joel non só cribou os anxos, arrincounos da árbore e esmagounos cos pés. Papá agarrou ó raparigo dunha man (abondáballe unha man para apreixar aquel corpiño de tofe) e preguntoulle “¿que pasa, chaval?”. E insistiu “¿que pasa, chaval?”.
E Joel, un meniño de seis anos, sacou o xersei e guindouno ó chan, desabootou a camina e tamén a guidou ó chan. E quedou así, co torso núo ante nós, e só dixo, amosándonos o seu corpo atravesado de cicatrices.
—El ángel de navidad era un viejo cabrón. Nos pegaba todo el tiempo.
Sol correu ó seu lado, atordado coma sempre, e baixou a cabeza. Os guanamitas entregaron as armas e mamá, só ela podía facelo, foino vestindo amodiño mentres, estou segura, rezaba algunha oración no seu silencio.
O mensaxeiro das malas noticias
Domingo, 12.- Lucas, o vello husky de pelo rubio, está deitado onda a cheminea que papá prendeu á primeira hora da mañá, movendo o rabo mentres Joel come, aínda que a súa fame se calmou ultimamente, unha bolsa de gominolas e caramelos. Non sei, pero creo que antes que a min a todos se lles ocorreu revisar a bolsa das gominolas por se había algunha en forma de anxo. A árbore de nadal desprázase, e volve ó seu lugar, con cada pestanexo das malditas luciñas agochadas entre as fitas brillantes.
Alguén peta na porta. Mamá, protestando e coas pinzas de madeira marcándoselle na roupa, abre a porta e o vello Matías asoma a súa voz lenta e pastosa. Ó vello Matías encántalle traernos malas noticias, encántalle ir de porta en porta contando as traxedias da aldea pero sempre o fai con varios días de retraso. O tempo pasa para el ó ritmo que lle marcan as súas neuronas, anciás e enfermas desde que naceron.
—Elisa, botouse outro tolo ó tren. O maquinista viu como poñía a cabeza nos raís pero non puido facer nada.
E mamá dille, coa súa eterna paciencia:
—Chegas tarde Matías, o enterro foi onte á noitiña.
Matías puxo cara de desgusto, rosmou algo que non oímos e mamá, para que non marchase amoucado, díxolle que o día que ela morrese el ía ser o primeiro en sabelo.
—¿Seguro que me vas avisar antes que a ninguén?
—Seguro Matías. Prométocho.
Só unha persoa como mamá pode manter en equilibrio a mirada estrábica y enfebrecida de Matías. Só a mirada de mamá é quen de manter a orde nun universo que podería esnafrarse por centos de precipicios ó mesmo tempo. Só o equilibrio da mirada de mamá nos mantén a todos ordenados, incluso ós átomos, neste pequeno universo obrigado. E así seguirá sendo mentres os seus ollos persistan en ser castaño escuro e as súas mans teñan un oco onde arrolar todas as sementes.
A medusa e a negación do mar
Luns, 13.- Baixo do bus urbano onde hoxe coñecín unha moza coreana, un diminuto ser translúcido só branco e só negro se a miro de fronte. Cando a miro de esguello é, sen embargo, dun delicado azul case transparente. É pequeniña, delgadísima e chámase Kwon. Estaba sentada xa no bus cando eu cheguei e tiña dúas bolsas de plástico dunha froitería ocupando o meu asento. As bolsas estaban acuguladas de uvas.
—Son uvas. Gústanme, sempre como uvas.
E contoume que as almorza, as come, as cea. Cómeas frescas, asadas, cocidas, en zume e conxélaas. Cómeas con pan e con arroz, mastígaas con té e bébeas con auga. Espétalles as unllas e bota horas sacándolles a pel e as pebidas. Destrípaas, esmágaas, esprémeas, esténdeas no prato e pensa sobre elas. Gústanlle vermellas de sangue de porco e brancas de sangue de papoula. Gústanlle tinxidas de azul sulfato e descoloridas ata o rosa anémico. Sen embargo, nunca bebeu viño.
Míroa fixamente mentres agarra as bolsas de plástico para que non ciscar as uvas polo chan. É unha medusa anémica e traslúcida. É un ser case líquido cando se perde, despois, entre a xente que camiña pola beirarrúa. Sei agora que me acaba de nacer unha nova historia.
Detrás miña un vello explícalle a outro que o mar non existe.
Son para alguén, en presente
Martes, 14.- Hoxe só un poema, un longo poema para romper a distancia que me achega ó vello poeta, ó cansado cazador. Un poema para diluírme, diluírnos, nun ruxido.
Se miran, se presienten, se desean,
Se acarician, se besan, se desnudan,
Se respiran, se acuestan, se olfatean,
Se penetran, se chupan, se demudan,
Se adormecen, despiertan, se iluminan,
Se codician, se palpan, se fascinan,
Se mastican, se gustan, se babean,
Se confunden, se acoplan, se disgregan,
Se aletargan, fallecen, se reintegran,
Se distienden, se enarcan, se menean,
Se retuercen, se estiran, se caldean,
Se estrangulan, se aprietan, se estremecen,
se tantean, se juntan, desfallecen,
se repelen, se enervan, se apetecen,
se acometen, se enlazan, se entrechocan,
se agazapan, se apresan, se dislocan,
se perforan, se incrustan, se acribillan,
se remachan, se injertan, se atornillan,
se desmayan, reviven, resplandecen,
se contemplan, se inflaman, se enloquecen,
se derriten, se sueldan, se calcina,
se desgarran, se muerden, se asesinan,
resucitan, se buscan, se refriegan,
se rehúyen, se evaden y se entregan.
(Oliverio Girondo. “Obras Completas”, Buenos Aires, 1968)
¿Que me nace na alfombra?
Mércores, 15.- Estou cansa esta noite e chove leve ó outro lado da ventá. Os gatos dormen apegados ós radiadores mentres eu, sobre a illa verde da alfombra, releo correos electrónicos e cartas vosas, que fun recibindo ó longo de todos estes meses. Amoréanse os personaxes, reais ou non, que me acompañaron este tempo. Florece un limoeiro e nace un agromo de millo. Desfaise un xersei, bórranse os pasos de peóns e vexo como nacen infinitos xestos novos mentres os suicidas se reúnen coas súas cabezas esmagadas polas rodas do tren. Gurgullan os bebés cheos de sangue branco como leite tenra de papoulas na primavera; e os anciáns tinguen de amarelo os solpores do patio.
Sobre a alfombra véxome, véxovos, como nenos que xogan un xogo debuxado na pantalla do ordenador: unha palabra dun de vós e nacía outra palabra en min. Non teño nin idea de cantos sodes, pero os correos que me chegaron foron —e non esaxero— centos. Miles de palabras distintas tirando das miñas palabras, así non parei de escribir durante meses. Así voaron os anxos, co vento dos vosos ollos e coa rede das vosas mans amparándome cando caía en picado ou perdía o norte.
Neste xogo sentei na miña silla, na terra viva, e apostei a pel, o sangue, os dedos e os xeonllos, as tripas e as unllas. E xoguei lanzando ó ceo os latexos do meu corazón, como dados que nunca sabía en que momento do día ían caer para contárvolo, para manter con vós esta longa e vagarosa conversa coa que fun aprendendo que nada é imposible, nin sequera é xa imposible subir a un bus e dar un paseo arredar dunha lúa que esmorece agora como a silueta dunha caricia.
É hora de comezar novos camiños. Botareivos de menos pero sempre quedará a humilde bombilla da cociña da aldea para recordarme que detrás duns pasos veñen outros e que a andaina é eterna.
Durmo esta noite mergullada na sopa de letras.
Última parada no xoves.
Xoves, 16.- Érgome tarde. A nena que me espera para que a acompañe ó colexio, esa que cuspe ficcións e exhibe serpes nos brazos, espertoume a base de timbrazos: “Chego tarde a clase”, díxome, “vanme berrar”. Erguinme, fóiseme concretando o corpo na ducha, vestinme, traguei o té fervendo, gardei as chaves e saín á rúa. A nena era unha procesión de bichocos, tamén negros, no medio da néboa.
Case non vexo nada que teña que ver coa miña realidade cotiá. Case non vexo a nena que avanza diante miña, cargada coa mochila estampada de bonecos de debuxos animados, nin as luces dos coches nin os escaparates aviados de nadal. No medio da néboa sigo soñando. No medio da néboa todo levita, incluso os enormes mosteiros de pedra. Pode pasar calquera cousa, é un bo momento para dar o primeiro paso. Pero, ¿cara a onde?
Un poema é sempre un lugar de encontro e o xoves foi o lugar dos poemas. Déixovos, nesta última parada, uns versos arrancados dun poema de Miguel Anxo Murado, dedicado a Aurelio Aguirre:
“... os que escollen escondérense no Océano
en busca de silencio,
nese escuro mundo dos seres de sangue frío,
onde as forzas que nos moven
—pobres individuos—,
non nos atraen cara á terra,
senón cara ao firmamento”
(Miguel Anxo Murado. “Lapidario”. Vigo, 2004)
Anxos Sumai [correo] |
