Xavier Toubes. Tras dos agros

Os ámbitos líricos que marcan a obra de Xavier Toubes esténdense desde a magnificación do minúsculo, un azulexo duns centímetros, ata os que buscan a expresión máis ala dos límites da contención: o amplísimo campo magnético do cosmos. Os territorios existen. Son o reino da experiencia. Estas descricións sen lugar definen a viaxe que vai despregando a "tendencia cara a adiante" do artista. Da entrada nun estado onde a identidade se disolve e se fai perfectamente fluída.

A obra Tras dos agros [2005] dá título á exposición. É posible compor outras palabras e ata frases completas na pel caligráfica que o artista tece ao longo do seu campo de pratos noutra obra, Melodien [2004-2007]. Estes referentes son, en ocasións, nomes de lugares presentes na historia da memoria do artista. Ancorados nel, que naceu neles. Todos aluden a un lugar común: o da escritura. Por unha banda, mediante o emprego da súa lingua nativa, o artista insiste na especificidade dos repertorios verbais orixinais e, por outra banda, salienta o feito de que o significado local é so un aspecto da sedimentación das obras. Poderíase pensar nun libreto cuxas cadencias e ritmos son preferibles á tradución literal. A escritura é a acción do corpo, a pegada da presenza física do artista que se axita na obra.

Non houbo intención de crear unha panorámica lineal da obra do artista e o seu desenvolvemento, senón, máis ben, de trazar o mapa dun terreo que indica rutas posibles a través dunha paisaxe que permanece en estado fluído. Parafraseando ao poeta Antonio Machado: "Camiñante non hai camiño, faise camiño ao andar". A experiencia da obra vaise despregando e creando, deste xeito, un período de tempo emocional que é ao mesmo tempo líquido e móbil. Este encontro actúa como metáfora do modo en que o artista salienta a simultaneidade do seu traballo. Londres, Sargadelos (o bater de ás dun paxariño capturado fóra de cámara), China... Todos estes lugares son do agora e aquí: miniaturizados nun todo sincrónico.

Os pratos son o máis delicados entre as vasillas, o pedestal da comida. Serven, mostran e ata alardean do seu contido (a variedade completa, desde a uva ata a cabeza de Bautista), pero non teñen, ao contrario do que ocorre con outros recipientes, a capacidade de conservar, procesar, transformar ou suxeitar realmente máis nada que a gratificación do inmediato. Como receptáculos, constitúen o refinamento tecnolóxico dunha folla ou dunha palma estendida. Conmemoran o mundo do temporal. En certo xeito, representan o limiar entre "o cru e o cociñado", entre o mundo da abundancia natural, que so require a intervención menor dunha superficie plana para servir a recompensa dispoñible, e o mundo da produción cultural, cos froitos que acompañan o traballo del e o dela. A previsión permite que os humanos forxen os colectores capaces de estabilizar procesos naturais, cultivar a decadencia ata o refinamento do gusto adquirido e transformar a materia orgánica mediante calor. Pero a contención non xira unicamente ao redor da planificación do futuro. O buque garda a posibilidade dunha cavidade conmemorativa. As brasas agonizantes de voces, prendidas como ecos na concavidade superficial dun prato.

Toubes deixouse levar, en gran medida, cara á metáfora da nube (Nube, 2007; Nube0041, 2007) como representación dunha densidade cambiante suxerentemente capaz de encarnar a metamorfose continua: un medio de transporte de múltiples formas. Como axente de mobilidade en constante movemento, ten máis relevancia para a súa obra artística. O movemento como proceso de transformación constitúe unha metáfora clave nela. Unha noción de continuidade nun proceso de mutabilidade. Existe un forte sentido da voluptuosidade na escultura de Toubes. Desde a asimetría fecunda e excesiva das Augas (1997), á acalorada pel da fusión de Polvo. Polvo3 (2002), implica un delicado e arriscado movemento, de tipo corporal, proclive á gravidade e dependente da contorna circundante. Unha estrutura expresiva do continxente, da súa tanxible fraxilidade. A conexión da mente vinculada ao pathos do corpo. Unha espiral visiblemente mortal. Precaria e incerta, a estrutura espida parece desvestida das outras dúas encarnacións que comparten o seu nome. A súa pel esfolada pendura das paredes próximas en forma de po (Dust, 2002-2007). Permanece esquelética, metaforicamente desfeita. A desintegración, xa que logo, do cogito cartesiano: a primeira persoa, singular, eu do ensimesmamento metafísico. E que novas perspectivas agardan a Cabezas (2007) de Exquisite Nomads? Dust (2007) suxire os mundos capturados nas lentes do Hubble. A aspiración permanece; só agora está o horizonte cósmico.

Vincent McGourty