A exposición itinerante Un canto e unha luz na noite. Asociacionismo cultural en Galicia (1961-1975), ideada e organizada polo Consello da Cultura Galega en colaboración coa Fundación 10 de marzo, rescata e destaca en vinte paneis explicativos o papel dinamizador e transformador dos axentes e das asociacións culturais en Galicia nos últimos quince anos da ditadura franquista. Arranca en 1961, ano de creación en Compostela da primeira asociación cultural galega, O Galo.
Na presentación do libro-catálogo, o presidente do Consello da Cultura Galega, Ramón Villares, salienta que a mostra "foi ideada para recoller, recoñecer e difundir o traballo das xentes e os colectivos pioneiros do asociacionismo cultural, rescatando ese seu legado da brétema do tempo, activando a memoria e incorporando eses activos a este tempo noso". E engade: "Para cumprir ese obxectivo terá a mostra carácter itinerante pola Galicia que as entidades asociativas propulsoras da cultura converteron en argumento para o estudo e o coñecemento e en argumento para a reflexión e a transformación da sociedade".
O comisario da exposición, Ricardo Gurriarán, chama a atención o xeito de traballo das asociacións culturais daquel tempo, que resume nunha metodoloxía integradora e na súa penetración no tecido social. Subliña tamén o feito de que "co seu quefacer tenaz e unha metodoloxía de prudencia moi acaída, malia os numerosos atrancos que impoñía a ditadura, aquelas asociacións culturais dos anos sesenta e setenta e os seus axentes deron os primeiros pasos na construcción dunha cultura nacional ao servizo dunha cidadanía de país, en constante pulso coas instancias do Réxime".
Gurriarán lembra que a mostra baséase nunha importante recolleita de material, máis de vinte mil documentos escaneados -depositados agora no Consello da Cultura Galega a disposición dos investigadores- e en entrevistas con duas ducias de persoas relacionadas con aquela dinámica asociativa. Elaborouse asemade un libro-catálogo no que 19 autores analizan outras tantas facetas daquel legado asociativo orientado á defensa e á promoción da lingua e da cultura de Galicia. Figuran aí as contribucións de Antón Santamarina, Henrique Harguindey, Camilo Nogueira, Xosé Luís Chao, Xosé Carlos Sierra, Lalo Gutiérrez, Manuel Lourenzo, Tino Caamaño, Alfonso Vázquez Monxardín, Antón Costa, Miguel Anxo Seixas, Manuel F. Rodríguez, Euloxio R. Ruibal, Elías Torres, Martinho Montero, Luís Álvarez Pousa, Xesús Alonso Montero, Xosé María G. Palmeiro, Manolores Villanueva e Manolo Caamaño.
A exposición, conformada por 20 paneis explicativos, detalla e ilustra o contexto sociopolítico e cultural, os antecedentes do asociacionismo, o xurdimento asociativo, a organización do traballo, as relacións co exterior e o exilio, o asociacionismo como primeira fase da normalización cultural, O Galo (Compostela, 1961), O Facho (A Coruña, 1963), a Asociación Cultural de Vigo (1965), o asociacionismo en Pontevedra, Ourense e Lugo, a eclosión asociativa no exterior (1967-1968), a vida asociativa, a lingua, o teatro, o libro, a liturxia, a música, a cinematografía e a plástica, os medios de comunicación e a política. Un accionar polìtico que, pouco despois, se orientaría prioritariamente á dialéctica da conquista da autonomía e a recuperación das liberdades e os dereitos democráticos, nalgunha medida debedores deses e doutros esforzos e contributos anteriores.
Fonte: Consello da Cultura Galega / Museo do Pobo Galego
