l

 

 

 


[NARRADOR]

Gres-Vila de Cruces (Pontevedra), 1928. En 1949 emigrou á Arxentina e realizou estudios de comercio, música, xornalismo, literatura. En Buenos Aires fundou Follas Novas, editora e distribuidora de libros galegos. A partir dos anos sesenta funda en Cuba a Sección Galega do Instituto de Literatura e Lingüística. Dende 1992 vive en Galicia.
Foi galardoado co Premio Pedrón de Honra (1986), Medalla Castelao (1988) e Premio Celanova Casa dos Poetas (1989).

A ampla obra en galego de Xosé Neira Vilas inclúe os seguintes títulos: Dende lonxe (1960); Memorias dun neno labrego(1961), novela traducida a 17 linguas; Xente no rodicio (1965); Camiño bretemoso(1967); Historias de emigrantes (1968); A muller de ferro (1969); Cartas a Lelo (1971) ;Remuíño de sombras (1973); Aqueles anos de Moncho (1978), Premio da Crítica Española; Tempo Novo (1987); Querido Tomás (1980); Inquedo Latexar (1969). Libros de testemuñas: Galegos no golfo de México (1981), Premio da Crítica Galega; Guerrilleiros (1991). Libros de lembranzas: Nai (1980); Lar (1973); Pan (1986); recollidos no volume Charamuscas (1993). Investigación : Castelao en Cuba (1985); Manuel Murguía e os galegos da Habana (2000). Crónicas: Memoria da emigración I (1994); Memoria da emigración II (1995); Memoria da emigración III (1996); Crónicas galegas de América: Rolda primeira (2000); Crónicas galegas de América: rolda segunda (2001). Traduciu ó galego, entre outros, a Víctor Molinari, Ho Chi Minh, Anisia Miranda, José Martí e Alejo Carpentier

Le a entrevista

 

necesitas:






 

        A Susiño dixéronlle na casa que a súa irmá estaba servindo. Susiño ten cinco anos. Hai moitas cousas que non entende. Outras mozas da aldea, que tamén foran de criadas para a vila, veñen cada pouco tempo ver a súa xente. ¿E por que Dorinda non vén? Ás veces, cando vai co gando para o monte, os mozotes sáenlle con:

         -Tes unha irmá de moito...

         Ou:

         -Túa irmá déitase con calquera.

         Supoñía Susiño que algo había de noxento, de escuro, en todo aquelo, peron non acababa de entender. Lembrábase de Dorinda. Un día de Nadal viñera á casa. Tiña vestido e enfeites que el non vira endexamais. O pelo semellaba lapra, e levaba moi pintadas as fazulas e o bico e arredor dos ollos. Chegara ben cedo e fórase pola noite, procurando que non a visen os veciños. Deixou na casa un recendo coma de flores murchas... Algo de extraño había. Susiño atopou un domingo a súa nai chorando, mentres ollaba un retrato de cando Dorinda era pequecha.

         -¡Que esa pendanga non atravese máis a soleira desta casa...! -dixo un dia o pai de Susiño. E o eco daqueles berros aínda resoaba no maxín do neno.

         Amais daquel retrato tiñan outro que ela mandara cunha carta. Estaba case encoiro, sentada na beira do mar. Un home cometíalle cunha botella mentres lle pasaba a man derredor do pescozo. Cando non había ninguén na casa, Susiño abría o baúl e quedábase ollándoa. Malia aquel noxo misterioso, aquel segredo ou vergoña, pois ben quixera dicirlles a todos que tiña unha irmá grande e boa moza. Pero había que calar. Coma quen acocha unha ferida.

         Susiño non quería atoparse con ninguén, para que lle non dixesen cousas. Abondáballe con aquel disgusto que inzaba toda a casa. Aquela tristura que el non sabía explicar, pero que se vía ata nas paredes e nos días longos e na horta. En todo.

         Coidaba Susiño que agora ía entender. Pero sabe menos que antes. A Dorinda trouxérona nun automóbil ata o pontillón. E de alí veu no carro. Non se queixaba. Dende a eira entrou camiñando, con pasos moi vagarosos. Viña entre dúas mulleres vestidas de branco. Traía a cara acochada, e o corpo todo coma envolto. O pai ía dunha banda para outra e pechaba os puños. Esquecérase do seu xuramento da soleira. Susiño non puido falar con Dorinda. ¡E tiña tantas cousas para lle dicir! Non o deixaron tan sequera achegárselle. Nin entrar no cuarto dela.

[Xente no rodicio. Vigo. Galaxia, 1998 ( 3 ed) ]



       Eran tres irmaos... Así empezaban algúns vellos contos que nos van dando logo o rumbo e a fortuna de cada un dos persoaxes mundo adiante. Pero a historia non leva esta vez tan boa fada. Todo é máis sinxelo e verdadeiro.

         O serrador vivía na entrada do monte, ó pé da telleira, nunha casupa de táboas. Perdera a muller, nun andacio de malas frebes. Con el ficaban os tres rapaces: tres xalgaretes esfameados que trizaban descalzos sobor do chao barrento. O serrador fendía toradas de piñeiro coa serra de aire. Facía axustes e botaba no monte varios días.

         Unha tarde xurdeu a lumareda, e cando os veciños chegaron, da casupa de táboas quedaba somentes unha morea de borralla.

         E sen agardar a volta do pai, os tres fillos do serrador -tal e como se di nos contos vellos- saíron polo mundo. Saíron a pedir esmola por cadanseu camiño.

[Pan. Vigo. Galaxia, 1987]



¿Como foi? Non o sabe moi ben. Todo aconteceu tan fóra da súa vontade... Sabe que houbo guerra, e que lle tocou a rolda á súa quinta, e que novamente deixou a legoña para coller o fusil. Sabe que o levaron a unha trincheira e lle dixeron que alá endiante estaba o inimigo, sobor do que se botou a disparar, ta-ta-ta, porque tal era a orde... Sabe que un día caeu ferido; que espertou nun hospital de emerxencia; que a metralla fixo estrago no seu corpo. Sabe que volveu á aldea coxeando, derreado e coxeando, triste e coxeando. Era un mutilado. E por iso lle deron unha peta e o trafego de legoeiro, e un pequeno xorne cada mes.

[Pan. Vigo. Galaxia, 1987]

 

 


Cultura Galega.org

Especiais / Arte / Comunicación / Música / Espectáculos / Historia / Lingua e Literatura / Sociedade /
Certames / Arquivos / Participa / Xénese / Alén da Terra / Zona Cultura / Colaboracións
Correo / Acerca de Cultura Galega.org


Cultura Galega.org é unha iniciativa do Consello da Cultura Galega
©Consello da Cultura Galega, 2000